P1100045 (2)

288 Anna Pigcinska, Komunikaty reklamowe...

jemy cytat z audycji, otrzymujemy informację: „Ja, młoda lekarka, jestem w stanie neu-tralizować wszelkie kłopoty bez prania wstępnego” - co jest oczywiście absurdalne⁴.

Rześki jak...

Nieco skołowany kampanią przedwyborczą pacjent z audycji nr 6/93 zwierza się lekarce, że czas, jaki pozostał do wyborów, chciałby przespać, a „pamiętnego ranka [ 19.09. 1993] wstać rześki jak WC Picker, sprężyście podejść do urny, i zagłosować na tych, co byli przyzwoite, spokojne, nie podjudzali, nie napuszczali, nie oszołomili i pokazali nam fer pieją oraz dalsze perspektywy”.

W powyższym cytacie wykorzystano jedynie fragment komunikatu reklamowego, ale jest to fragment na tyle czytelny, że bez trudu jesteśmy w stanie odtworzyć resztę hasła, które brzmiało: „WC Picker jest silny, rześki i ma tylko jeden cel - usunąć wszelkie zabrudzenia z wnętrza muszli klozetowej.”

W systemie językowym polszczyzny występuje też wyrażenie rześkijakskow-ronek i właśnie na opozycji między skryptami: SKOWRONKA i PŁYNU DO MYCIA TOALET, budowany jest efekt komiczny. Oba skrypty łączy owa rześkość ‘wigor, energia’, z tym, że SKOWRONKA cechować może po prostu chęć do życia, zaś energia przypisywana przez reklamę PŁYNOWI jest ukierunkowana na usuwanie zanieczyszczeń z toalet.

Ponadto zarówno SKOWRONEK jak i WC PICKER to ptaki - rzecz jasna w drugim przypadku przynależność do tej grupy stworzeń motywowana jest jedynie kształtem opakowania, którego górna część przypomina ptasią głowę z dziobem. W spocie reklamowym butelka zawierająca płyn lata i „oddycha”, co ma spotęgować u widza wrażenie, że WC Picker jest żywy i rześki jak prawdziwy ptak.

Należy jeszcze podkreślić, że skowronek to ptak, którego śpiew można w wiosenne i letnie dni usłyszeć już wczesnym rankiem. Pacjent-wyborca chce w dzień wyborów wstać wcześnie - jak skowronek, a skoro WC Picker jest tak bardzo w swych właściwościach podobny do skowronka, to tym bardziej uprawnione wydaje się być stworzone przez Ewę Szumańską porównanie. Trzeba sobie jednak uświadomić, że pacjent pragnie być 19.09.1993 roku tak świeży, wypoczęty i tak pełny energii do działania jak środek do szorowania muszli klozetowych. ¹

Sprytnie to sobie wykombinowała, nie?

W przypadku audycji nr 67/92 wyróżnienie skryptów przysparza nieco trudności, gdyż kreowana w wykorzystanej przez autorkę reklamie sytuacja jest bardzo nietypowa. Na filmie reklamowym mały chłopiec bawi się batonikiem, zaś lektor entuzjastycznie komentuje jego poczynania słowami: „Dziś rano Marcin wrzucił batonik MŁKY WAY do mleka i stwierdził, że pływa, nieźle to sobie wymyślił, nie?”

Cóż zrobiła w tej sytuacji młoda lekarka? „Wrzuciła rano batonik do pojemnika z moczem do analizy⁵, sprytnie to sobie wykombinowała, nie?”

Wydaje się, że za skrypty należałoby uznać POJEMNIK Z MLEKIEM oraz POJEMNIK Z MOCZEM DO ANALIZY. Trudno oczywiście w tym wypadku mówić o sensu stricto „strukturze poznawczej przy swąjanej wraz z leksemem przez użytkownika języka”, gdyż zaproponowane wyrażenia nie funkcjonują w systemie językowym, a właściwości nazywanych przez nie przedmiotów determinowane są przez konkretne, bardzo specyficzne sytuacje. Dla osiągnięcia efektu komicznego ważniejsze jest tu raczej podobieństwo zachowań dziecka z reklamy do zachowań lekarki.

W przypadku reklamy istotne są dwa fakty: 1. reklamowany batonik zawiera mleczne nadzienie; 2. bohater filmu - mały chłopiec - zachowuje się w sposób adekwatny do swojego wieku - zaspokaja ciekawość i czaruje (spot puentowany jest nawet hasłem: ,MELKY WAY - czary z mleka”). Przynależność całej sytuacji do świata dziecięcych wyobrażeń w pełni pozwala na przypisanie pojemnikowi z mlekiem - i batonikowi - właściwości magicznych.

Może jednak dziwić - i dziwi - zachwyt, jaki brzmi w głosie dorosłego, bądź co bądź, lektora, który chwali zabawę dziecka I właśnie tę nieprzystawalność oceny do wyniku eksperymentu wykpiwa Szumańska, każąc młodej lekarce wrzucać batonik do pojemnika z moczem do analizy. Wybór akurat takiego naczynia jest oczywiście motywowany zawodem bohaterki „Pamiętnika”-jest tojedno z jej narzędzi pracy⁶, zaś ona sama chce się na własne oczy przekonać, na czym polega niezwykłość batonika. Też chce poczuć sięjak dziecko z reklamy i trochę poczarować.

Znamienne jest jednak, że chwali sama siebie, a jej ocena jest jeszcze bardziej entuzjastyczna niż komentarz w filmie. Słowo sprytnie oznacza wszak ‘przebiegle, pomysłowo ’, zaś wykombinować to ‘rozwiązać problem’. Młoda lekarka zatem pomysłowo rozwiązała problem. Tylko - jaki to był problem?

¹ W innej wersji: „do autoklawu”.

Wybór taki może być jednak szokujący dla osoby niezwiązanej ze środowiskiem medvcznvm, a skojarzenie z moczem spowoduje, że batonik i jego magia zostaną zupełnie zdeprecjonowane.

lŁ ¹

1

Ten sam mechanizm został zastosowany we fragmencie pochodzącym z audycji nr 78/1992: „Będąc młodą lekarką, która jest silna, rześka i ma tylko jeden cel jak WC PICKER, mianowicie usunąć każden brud ze zdrowotności społeczeństwa