P1170384 (2)

Morek Gedl_

* Ku wchodowi nu Pomorze Zaodrzańskie. Nielicznie spotyka się je i v\ Dwui i na wyspach duńskich (W. Blajer 1984, tabl. 78, B). ||fl ,.

srobów w Ostrowicach znamy otwarte bransolety zdobione, zakre-j skowanymi trójkątami i grupami kresek (K. Kersten 1958, tabl. 80,748, ci 81.749. b. iV Analogicznie zdobione okazy znamy ze skarbu w Wierz-Męcinie iK Kersten 1958, tabl. 75, 711, g, 1- 5), a także z innych iTue^oowosct na Pomorzu Zachodnim (J. Kostrzewski 1958, s. 35, ryc, 16; s. S7.ry\- IT), Podobnie zdobione bransolety licznie występują na terenie zachodniej Meklemburgii (H. Schubart 1972, tabl. 20, An; 37, Cg; 42, Fi; >1. B; 58. H2 6: 81. B3; mapa 14). Także znane z Ostrowic bransolety czwarte, zdobione grupami poprzecznych, podłużnych lub ukośnych kresek (K. Kersten 1958, tabl. 79,747, bl -2; 81,749, c2), uważane przez J. Kcstnewskiego ze względu na ornament za typowe dla kultury łużycl kłe§ a. Kostrzewski 1958, s. 32 34, ryc. 14—15), licznie występują na| lereoże Pomorza Zaodrzańskiego, na Rugii i w < Meklemburgii (H. Sc*-.uban 1972, mapa 14). Z grobów w Ostrowicach pochodzą specyficzne dte Panora trąjczłonowe klamry typu Storkowo (K. Kersten 1958, tabL 79. 747. c 80, 748. f; 81, 749, f), kolia złożona z wykonanych z brązu paciorków rurkowatych i paciorków kątowych (K. Kersten 1958, tabl. 80, 748. ek Z cmentarzyska w Ostrowicach znamy także noże brązowe onowwatej rękojeści (K. Kersten 1958, tabl. 82,750, a; 752, c), występujące jeszcze w kilku dalszych miejscowościach na Pomorzu (M. Gedl 1984, ut* 20. A). Są one charakterystyczne niemal wyłącznie dla stref) ■rdnskiej (M. Gedl 1984, s. 17). Z omawianego tu cmentarzyska prfmiB) wreszcie szpile brązowe (K. Kersten 1958, tabl. 80, 752, a, b) które z kolei wykazują wyraźne związki z wczesną fazą kultury łużyckie}.

Wspólnie z wymienionymi powyżej wyrobami metalowymi w grobach z Ostrowic występują naczynia gliniane, wśród których można wyróż-rat wazy o brzuścach baniastych i stromo-stożkowatych lub prawie eykndrycznych szyjach (K Kersten 1958, tabl. 80, 748, j, k; 81, 749, g; 82 750. e. 1 -2), szerokootworowe naczynia o esowatym profilu, wśród których występują okazy słabiej (K. Kersten 1958, tabl. 79,747, f; 81,749,1 h. ł. 82.751. a» i silniej profilowane (K. Kersten 1958, tabl. 80,748,1; 81,749. b i ,3,4,82. 750, d), małe naczyńka o słabo wyodrębnionych szyjkach z peoaowo przekłutymi uszkami umieszczonymi na brzuścu (K. Kerster MW. tabl 82.750, fc 751, b) oraz ptIkuliste miseczki (K. Kersten 1958, tabl il 143, i) i garnki doniczkowate (K. Kersten 1958, tabl. 81, 749, j) Analogiczne naczynia znamy z wielu grobów grupujących się głównie nl Pomorzu Zachodnim. Zwłaszcza niezdobione naczynia wazowate z Ostrowic mają dosyć bliskie analogie w grobach z Kołacza i Rogalina, woj Koszalin (K. Kersten 1958, tabl. 93, 822, a; 823, a) oraz Dretynia, woj-

_____Początki i zróżnicowanie kultury łużyckiej_

Słupsk (K. Kersten 1958, tabl. 103,924, a). Zbliżona do nich jest też waza z grobu z Nacławia, woj. Koszalin (K. Kersten 1958, tabl. 97, 863, d). podobne lub zbliżone naczynia wazowate spotyka się nielicznie także dalej na zachód, na Pomorzu Zaodrzańskim (K. Kersten 1958, tabl. 38, 401, a), w tym także na cmentarzysku w Wartin (H. J. Eggers 1964, tabl. 33, 7, 8, 13, 14; 49, 46) oraz na terenie Meklemburgii (H. Schubart 1972, tabl. 66, B, 4; 79, BB). 3. Kostrzewski (1958, s. 25; 1966, s. 46) silnie podkreślał związek tych naczyń z wczesną kulturą łużycką. Natomiast szerokootworowe naczynia o esowatym profilu z Ostrowic mają analogię w grobie z Wysiedla, woj. Szczecin (K. Kersten 1958, tabl. 84, 769, f). Podobne naczynia licznie spotyka się w Meklemburgii (H. Schubart 1972, tabl. 9, C, 6; 12, A, 7,11; 14, B, 8, E; 15, D, 1; 16, E; 17, C; 2; 24, D. 3; 47, D; 48.1,

1; 49, A, 10 -11; 53, D; 63, H; 65, G; 70, H, I; 72, A, 3). Jest to rodząj naczynia wyraźnie obcy we wczesnej fazie kultury łużyckiej. Małe naczyńka

0    pionowo przekłutych uszkach mają analogie zarówno na Pomorzu Zaodrzańskim (K. Kersten 1958, tabl. 29, 337), jak i na Pomorzu Zachodnim (K. Kersten 1958, tabl. 88,798, b). Także miseczka z grobu Ul z Ostrowic ma analogie na innych stanowiskach, między innymi wśród naczyń z kurhanu w Skroniu, woj. Koszalin (J. Ostoja-Zagórski 1970, s. 323, ryc. 7, b, d).

Groby odkryte na cmentarzysku w Ostrowicach oraz wiele dalszych grobów i skarbów, w których inwentarzach występują wyroby brązowe lub naczynia gliniane znane z Ostrowic, tworzą dosyć wyraźnie wyodrębniającą się grupę stanowisk, dobrze datowanych na III okres epoki brązu, które można określić mianem grupy ostrowickiej. W niektórych grobach tej grupy występują jeszcze duże szpile brązowe typu Weitgen-dorf lub zbliżone do tego typu (K. Kersten 1958, tabl. 30,344, C, a; 48,501, b), wczesne odmiany tutulusów brązowych (K. Kersten 1958, tabl. 50,513,

: g), dwuczęściowe zapinki brązowe (K. Kersten 1958, tabl. 65, 637, j)

1    naszyjniki kołnierzowate (K. Kersten 1958, tabl. 73, 699, a).

'I Stanowiska, które można zaliczyć do grupy ostrowickiej, koncentrują się wyraźnie na Pomorzu Zachodnim (ryc. 3), głównie na wschód od dolnej Odry. Część jednak stanowisk znajduje się też po zachodniej stronie Odry, na Pomorzu Zaodrzańskim. Ku wschodowi zespoły, W których inwentarzach występują wyroby brązowe lub naczynia [typowe dla grupy ostrowickiej. sięgają na Pomorze Środkowe i do [ zachodniej części Pomorza Wschodniego. Tam spotyka się wyroby typu , ostrowickiego, niekiedy w towarzystwie szpil brązowych z dużą główką i spiralnie zwiniętą (K. Kersten 1958, tabl. 100, 891; 103, 924). Szpile te f z kolei grupują się na Pomorzu Środkowym i Wschodnim, we wschodniej [-części zasięgu zespołów typu ostrowickiego i dalej na wschód od ich I zasięgu.