P1170473

270 Włodzimierz Szafrański

miejscowe środowisko mogły zachodzić bez żywej obecności obcych przybyszów.

X. Szlak bursztynowy wczesnej epoki żelaza, tak skrupulatnie i wnikliwie badany przez prof. T. Malinowskiego (1971, s. 102-110; 1983, s. 113 123), stał się szeroką i otwartą drogą dla penetracji obcego żywiołu nie tylko stykąjącego się, ale wprost współżyjącego z miejscową ludnością w licznych faktoriach. Ilustruje to etymologia słowiańskiego określenia bursztynu jantar wykazująca, że ten pozornie swojsko brzmiący wyraz pochodzi od fenickich słów jam - itar, czyli morska żywica (B. Krzywobłocka. R. Krzywobłocka-Laurow 1976, s. 204). Wyrazy te, zapożyczone od obcych przybyszów przez miejscową ludność zostały zeslawizowane i przyswojone sobie przez nią. Chodzi tu niewątpliwie o owych kartagińskich Punijczyków związanych sojuszem z Etruskami. którzy mogli zarówno drogą morską, jak i szlakiem lądowym docierać do ziem polskich. Przechodzenie wyrazów z jednego języka do drugiego może zachodzić jedynie w sytuacji bezpośrednich kontaktów przybyszów z tubylcami. Mogłoby to więc świadczyć pośrednio o obecności również i Etrusków związanych z Kartagińczykami sojuszem.

*

I tak oto zdołaliśmy zebrać dziesięć argumentów mąjących przemawiać na korzyść tezy o fizycznej obecności Etrusków w późnym okresie halsztackim na południowym wybrzeżu Bałtyku. I choć wypadnie nam przyznać, że wymowa poszczególnych argumentów jest dość słaba, a nadto subtelna ich natura swą finezją może raczej odstręczać, to jednak zebrane razem dostarczają w sumie wcale nie błahego, rzeczowego materiału dowodowego, z którym należy się liczyć.^s Wspomnę też, że o bezpośrednich kontaktach Etrusków z plemionami mieszkąjącymi na północ od Alp pisze J. Reitinger (1981, s. 33) i Z. Bukowski (1972, s. 122).

LITERATURA

Bloch R.

1967 finukowtf. Warszawa.

Bruckner A.

1931 Dzieje kultury polskiej, I. 1, Kraków.

Bukowski Z.

1972 Kontakty Wielkopolski ze kwiatem naddunajjiim i Ukrainą ui okresie utczenwitlot-nym, Iw | problemy badań archeologicznych Polski północno-zachodniej, Poznań, i. 117- 125.

Gołąb Z.

1977 Stratyfikacja słownictwa prasłowiańskiego a zagadnienie etnogenezy Słowian, Rocznik Slawistyczny, t. 38. a. 15 30.

Hcnsel W.

Ifl Archeologia i prahistoria, Wrocław.

Iturgon J.    .    ,    . •    -

g|S Zycie codzienne Etrusków, Warszawa gotrnes M.

iMUrgeschichte der biidenden Kunst in Europa uón den Anfangen bis zum 500J. uorChr., Wien.

Jakubowski S.

IS3I Kult Iszlary a popielnice twarzowe, Kraków.

Krzywoblocka B., Krzywobłocka-Laurow R.

11916 Magia klejnotów, Warszawa.

Libud* O.

|W9 Zagadnienie pobytu ludności baUyjskiej na lewym brzegu dolnej Wisły w slarożyt-noici, (w:l Problemy kultury pomorskiej, Koszalin, s. 149 188. lowmiański H.

HO Początki Polski, t. I, Warszawa.

Luki L. J.

1911 Obrządek pogrzebowy i wierzenia u plemion kultury wschodmopomorskiej na Pomorzu Gdańskim, cz. 2, Pomorania Antiąua, t. 3. s. 21    100.

Kalinowski T.

1911 Ober den Bemsteinhandel zwischen den sudóstlichen baltischen l//ergebieten und dem Suden Europas in der friihen Eisenzeit, Praehistorische Zeitschrilt. I. 46, 1.102 110.

1975 Problem pogranicza prasłowiańsko-praiiiryjsfciego, S)avia Antiąua. t. 21, s. 5 46. 1979 Problem genezy popielnic domfcowych i twarzowych kultury pomorskiej, |w:| Problemy kultury pomorskiej, Koszalin, s. 95 123.

1983    L'ambrę jamie baltiąue et le probleme de son exportation pendant les premiires

penodej de 1 dge du Jer, Sa /aria, t. 16, s. 113    123.

1985 Wielkopolska w otchłani wieków, Poznań.

Milewski T.

1964 Nazwy z obszaru Polski podejrzane o pochodzenie wenetyjskie lub iliryjskie. Slavia Anliąun, t. 11, s. 37 86.

Neumann E.

1956 Ole grosie Muller. Der Archetyp des grosien Weiblichen, Zurich.

Niesiołowska - Węd zk a A.

1974    Początki i rozwój grodów kultury łużyckiej, Wrocław.

Pallottino M.

1966 Etruskowie, Warszawa.

Beitinger J.

1981 Dte Hallstattkultur MUteleuropas, |w:| Die Hallstattkullur. Symposium Steyr 1960, Linz, s. 7 - 34.

Szafrański W.

1975    Archeologia w sporze o genezę reiigu. Pomorania Antiąua. I 6. s 375 428 Tymieniecki K.

1951 Ziemie polskie w starożytności, Poznań.

Wąsowicz A.

1984    Programy urbanistyczne w starożytnej Grecji. Bńlcanica Posnanięnsia, u 3. s 93 102