88311 P1170474

272 Włodzimierz Szafrański

LA QUESTJON DU SEJOUR DES ETRURIENS A LA CÓTE DE LA MER BALTIQUE

Resume

L'auteur est partisan de 1'opinion concernante du sejour physique. personnel des Etruriens k Iz cóte de la mer Baitiąue et 1’essaie prouver a 1'aide de rargumontation souivantc:

1. Cette these est confirmee par 1‘opinion de Kazimierz Tymieniecki quo lei Elrunens ont transmis aux Grecs et Romains le nom des Vónetes determinant des Slayes.

U Aussi un camion. une voiture lourde aux roues pleines du type mediterran&n dom les traces on a dćcouvert ii Biskupin, pourrait s'avancer jusqu’au territoire polonais par voie d‘ambre j.iune en escorte des Etruriens memes.

III. La concentration a la meme cóte dc la mer Ba!tique dans la rćgion dc Dantzig des petHMcoquilles nommees Kauri importees dc 1'ocćan Indien est une preuve dćmontrante qu‘eiks sont venues par la voie de mer par 1'intcrmćdiaire des navigateura ćtrusqucs aemues de thalmocrłUe

• iv la etruriens ont transmis a la cóte de la mar Baltique un motlf ieonogrophiąue earthagmoa de la deesse nommee Tanit en formę d'un pendeloque en bronze conune eisage du dieu le soleil iraitó en argile par les indigenes (Sopot, Smuszewo).

V.    Selon la plus nouvelle opinion les umes a visage sont a la vćritó un produit mdigene. mais leur caractcre du substitut de la deesse enfantante est formó sous Hnfluenee mdubitable des Illyriens par 1'intcrmediaire des Etruriens. Les Etruriens om transmis avec eela k la cóte de la mer Baltique probablement une coutume d’un colt rltueł atteste par folklore de la Cachoubie sur les bords de la mer Baltique.

VI.    La traruplantation sur le territoire polonais du programme methodiąue urbain du bourgcrMpar rććole italiennc urbanistów; estdevenue par 1'intermódiaire des Etruriens,

vn. Cest aussi par 1’intermódiaire des Etruriens que s'est avancće k la cóte de la mer Baltique une insenption ćtrusque copiće łnhabilement sur une urnę k visagc par lei autochtona* illettrćs.

VIII. Lefaitde s'approprier par lc peuple indigene de la culinre lusacienne le nom de la dćesse thrace Bendis en vcrsion slave Wanda suppose la connaissance aur ce territoire du non d*une dli-csse identique ćtrusque nomrnće Vanth transplantóe ici plus tót par les Etruriens memes    ^

IX. Une sublimation du rit funeraire des femmes apcręue dans la culture de Wejher owo-Krotoszyn i la cóte de la mer Baltique est un rćsultat d'influence des Etruriens. ebez iesquels la position sociale des femmes tres exposee dominait sur celto des hosnsnes.

X Letymokigie phćnicienne du nom preslave d'ambre jaune: jantar indique que la vo)e d'ambre jaune menante vert la mer Baltique ótait frćquentće par les Carthaginois lits en ce temp* la avec les Etruriens d‘une alliance militaire.

Adres autora; Prof dr WŁODZIMIERZ SZAFRAŃSKI. Zakład Epoki Metali IHKM PAN. Świerczewskiego 105, 00-140 Warszawa

Marian Kwapiński

IKONOGRAFIA KULTURY ŁUŻYCKIEJ NA POMORZU

Sformułowany w tytule problem mieści w sobie dwie, ściśle powiązane kwestie: po pierwsze, postawy metodycznej w badaniach ikonograficznych podejmowanych przez prahistoryka, po drugie, sensu wyobrażeń występujących szczególnie na ceramice, ale też niektórych wytworach z brązu kultury łużyckiej na Pomorzu. Problematyka ta skupiała wostatnim czasie uwagę zwłaszcza trzech autorów: B. Gedigi (1970; 1976; 1979a,s. 71 n.; 1979b, s. 320 n.), T. Malinowskiego (1962, s. 5—124; 1969) i W. Szafrańskiego (1964, s. 54 76; 1971, s. 173 236; 1975, s. 375 428; 1979), przy czym w aspekcie metodyki badań wytworzono dwie, pozornie przeciwstawne, postawy badawcze.

Pracom B. Gedigi zawdzięczamy bardzo precyzyjny opis ikonografii kultury łużyckiej w Polsce, przy czym autor ten, respektując empiryczne założenia analizy archeologicznej, próby określenia sensu opisanych przedstawień podejmuje z dużą ostrożnością. Skłania go to do traktowania ikonografii kultury łużyckiej w kategoriach sztuki, rozumianych w i^jęciu podanym przez W. Tatarkiewicza, to jest „odtwarzania rzeczy bądź konstruowania form, bądź wyrażania przeżyć jeżeli wytwór tego odtwarzania, konstruowania, wyrażania, jest zdolny zachwycić bądź wzruszyć⁰ (B. Gediga 1979a, s. 73). Dalej autor ten stwierdza: „Posługując się taką definicją wydaje się, iż mamy dostateczną swobodę ku temu, by zastosować ją do sztuki prahistorycznej, choć zawsze stajemy wobec problemu, jak te specyficzne cechy wytworów, dzięki którym zaliczylibyśmy je do sztuki, były odbierane przez współczesnych, jakie tez były dokładne intencje ich twórców” (1979a, s. 73).

Analogiczną postawę metodyczną przyjął T. Malinowski w odniesieniu do możliwości rekonstrukcji rytuałów pogrzebowych ludności kul-tury łużyckiej na podstawie informacji archeologicznych. Pisał on: *.wiemy, że jedynie materiały etnograficzne mogą rzucić światło na