P1190075 (2)

80 SKĄD NA ZIEMIACH POLSKICH WZIĘLI SIĘ SŁOWIAN, _B?

bilni |ak nomadzi, akceptujący w fazie zasiedlania nowych terenów ^siermiężny wzoizet kultury materialnc-f. ale zarazem korzystający wszędzie tam. gdzie było to modiiwe, ze zdobyczy cywilizacyjnych ówczesnego świata. To chyba ostateczna- przesadziło o kii dziełowym sukcesie jako współtwórców wczesnośredniowiecznej Europy. ■

Zagadki okresu przedpaństwowego

„Geografia plemienna” i archeologia

Około połowy VII w. ludy zamieszkujące ziemie polskie wkraczają w fazę konsolidacji. Jest to czas powolnego, bo trwającego w głąb vm w., a nawet, jak sądzą niektórzy, do początku IX w., zaniku względnie egalitarną kultury materialnej okresu wczesnosłowiańskiego, a zarazem etap tworzenia się nowych jakościowo struktur osadniczych. Elementem krajobrazowym okresu przedpaństwowego, obok osad otwartych, najczęściej rozproszonych, obejmujących od jednego do kilku gospodarstw, stają się grody. Wraz ze wzrostem gospodarczym podlegały one procesom koncentracji, co prowadziło do narodzin wspólnot terytorialnych. Przyjmuje się, że wspólnoty najniższego szczebla zasiedlały obszary o wielkości 3-4 km¹, rzadziej do 10-12 km¹. Kilka (niekiedy nawet kilkanaście) takich jednostek składało aę na organizacje nazywane opolnymi. utożsamiane z tzw. małymi plemionami. Eksploatowały cne terytoria o powierzchni od 50 do 130 km¹, rzadziej obszary większe. Rozdzielały je tereny puszczańskie lub niezamieszkane.

Określenie „geografia plemienna’ - użyte w tytule podrozdziału - może byt! nieco mylące. Przede wszystkim dlatego, że społecznościom doby przed-państwowej nudno przypisywać tradycyjną definicję plemienia, której nieodłącznym atrybutem jest zawarte wi/rffcńeżaiożenie względnej izolacji danej grupy w stosunku do innych¹. Nie zawsze wiemy też, czy i w jakich okolicznościach

1

Kwestie te są ud Lu przedmiotem dociekań zarówno hśstotyków. juk i archeologów Podejmowano r i aa poziomie regionów 1 całego obsrani ziem polskich (pot.: T. Lalik 1967, H Łowmiański 1973. Z. Kurnaiuwzka 1991, 2002. LA. Tyszkiewicz 1993. S Motdziodi 2000, J Tyszkiewicz 20031

' W Środowiskach antropologów kultury od pani dziesiątków lal widoczne jest odchodzenie od Krosinu .plemitf" na tzecz pojedz .grupa cmlczna'. Pod tym cMainim rozutnie się najczyściej samoidentyfikujacy ssc system społeczno-joilturowy, mający poczucie rahybnoSci w stosunku do innych, boną cecha stupy etnicznej jest dynamiczny jej charakter, san ciągłego przeobrażania sic i imerakcyjnaść w stosunku do składów-. Taka zapewne byka w widu przypadkach sytuacja na ziemiach polskich doby prardpadawowey Odbycia archeologiczne poświadczaj! bowiem roziegfcr strety wymsaoy o n gama ki] a c nk i aMgkad nym charakterze (por.: A. Buko, w diuku). Z tych aogłydów pnyhndmm tudnuemes wap do taradDapa w tradycji lub w raptach kronikarskich nazw plemion czy badanie aaacgów STOP eroicznycfc ma w .fana wieb badaczy znaczenie dnsgmętbe Probiera pnwwaw wyraka: *n—pkknwray Doi rb ni naw UMlrnai I wnioski antropologów opierają sic bowiem na wyrakach badań tnjiayuaytk wsptkampkinpmto. nyeh zamieszkujących różne tacSd (wiata (szeizej su ten lemat piszą mana Z. Kobyliński. B Ofccn 1991; H. Jenklns 1997; S. Jones 1997. w cytowanych pracach Uicranua). Ttudno zatem se usalcnii. na dodatek nic mające dsamkimi spójnej teorii, pornos*.' na hisłezyczne spokcznota z nem pabbeh sprzed ponad tysiąca