P1190196 (2)

KRAJOBRAZY WIEJSKIE

k _

** “*"* !*“%> * terytorium ziem polskich

u.1 fm

R pobliżu głównych ośrodków państwa przetrwała znaczna liczba, bo ponad czterysta i opon im ów odnoszących się do osad służebnych. Ich nazwy wtążą się najczęściej z hodowlą (Skotniki), łowiectwem (Sokolniki), rybołówstwem (Rybitwy), posługami dworskimi (Piekary, Koniary, Kichary-Kuchary), szeroko rozumianą sferą usług (Szewce, Żemiki, Szczytniki, Kobtemiki) i innymi specjalność iai iu (ryc. 12.5). Niektóre powstawały w rejonach istniejącego wcześniej osadnictwa plemiennego. Przykładów dostarczają podsandomierskie Wl-niary - wieś producentów wina, przeznaczanego wówczas na użytek dworu i dla potrzeb liturgicznych kościoła. W pobliżu dzisiejszej wsi o tej samej nazwie natrafiono na grupę kurhanów ciałopalnych. Traktować je zatem można jako pośrednie świadectwo niezidentyfikowanej dotąd osady. Trudno wszakże ocenić, czy i w jakim stopniu późniejsza wieś służebna jest bezpośrednią spadkobierczynią wcześniejszych tradycji, czy też stanowi (demograficznie bądź poprzez układ przestrzenny) nową jakość. Osady służebne wykazały się wielką żywotnością, czego przykładem są liczne wsie, które zachowały do dziś charak-Hgrystyczne nazwy, podobne do wymienionych- Żadna z nich nie była dotąd Kpedmiotem oddzielnych programów badawczych.

Byłoby uproszczeniem sądzić, że w okresie wczesooprastowskim ludność służebna przebywała wyłącznie w osadach omawianego typu. Przeciwnie, jej znacząca część zamieszkiwała w osadach niemających w swych nazwach z posługami służebnymi nic wspólnego.

Niekiedy zdarza się, że archeologia dostarcza przykładów osad wiejskich, które wymykają się jakimkolwiek schematom klasyfikacyjnym. Ilustracją tej opinii są wyniki nowszych badań osady z okresu wczesnopiastowskiego w Kaczycach.

Wsie nieodgadnione

Stanowisko w Kaczycach położone jest na Wyżynie Sandomierskiej w odległości kilku kilometrów od Opatowa, przy drodze lokalnej prowadzącej z Włosiowa do Goźlic. Są to tereny lessowe o bogatych tradycjach osadniczych z różnych epok i okresów, ale nade wszystko z okresu wczesnego średniowiecza. Badania, o których mowa dalej, realizowane w latach 1997-1998. objęły wschodnią peryferię osady wczesnośredniowiecznej, a ściślej - jej część produkcyjną' Wskazuje na to forma i charakter znajdowanych tam obiektów, które w przeważającej części nie mają charakteru mieszkalnego (ryc. 12.6). Część mieszkalna znajdowała się_fnajprawdop< .......... po drugiej stronie szosy, gdzie w latach osi« mdzie

siątydi XX w. dokonano wielkiej niwelacji w celu lepszego przystosowania kulminacji wzgórza do upraw z użyciem ciężkich maszyn. W trakcie tych prac zniwelowano bliżej nieokreślone konstrukcje, jakie wyłaniały się z ziemi.

JMjae opracr/wante nr—criakm- < f—n—j w tym —cr*o■ omdy n—C — w A. Buko 2005