P4210018

1

UTUROJA W KOŚCIELE ZACHODNIM

"Kran frnnciszkffljW i rozpowszechnił we wszystkich krajach Europy.

Monastycyzm i codzienne Oficjum

Zasadniczy wpływ na ukształtowanie się liturgii wewnątrz Kościoła łacińskiego miał ruch monastyczny. Chociaż pierwsi mnisi żyli samotnie

dotyczących zachowania i zwyczajów danej wspólnoty^' tak jak to miało miejsce w całym Kościele zachodnim. (Eremici stale istnieli w chrześcijaństwie. Mieli oni jednak, jak można było przypuszczać, niewielki wpływ

, spełniali w^jjmjg, bardzo ważne zadanie — sprawowali liturgię w wielu tamtejszych bazylikach..* Ich praktyka liturgiczna w odpowiednim czasie wpłynęła na zasadniczy nurt liturgii zachodniej, albowiem stała się podstawą późniejszego, średniowiecznego obrządku rzymskiego (skodyfikowanego i promulgowanego w wiekach VIII i IX za czasów panowania cesarzy frankijskich).

Za ojca życia monastycznego na Zachodzie uważa się Benedykta z Nursrji (480-550). Jego reguła, którą napisał dla swoich mnichów naMonte |||&m|| we Włoszech, okazała się podstawą dla większości zakonów monastycznych, szczególnie zaś, dla najpotężniejszego i najbardziej żywotnego z nich — benedyktynów. Święty Benedykt nawiązał do wcześniejszych wzorów porządku modlitewnego, lecz jego własna reguła ustaliła w sposób najbardziej jasny i humanitarny zasady życia wc wspólnocie podległej władzy przełożonego i dzielącej wspólnie dobra. Reguła ta potwierdza także centralne miejsce, jakie w życiu wspólnotowym zajmuje stały ideał ndzioftBoj modlitwy — Opus Dei, tj. „Dzido Boże”, tzw. Boże Ofkjum — wraz z nauką i pracą ręczną.

Tteguła św. Benedykta dostarcza najbardziej dokładnego obrazu kształtowania się „nieeucharystycznego" cyklu codziennej modlitwy w Kościele

i/CA, foUoh-: \i.

^OBC30/Vi

vj

KSZrAł.TOWANlK Si!} LITURGII f HRZtóCUAŃSKIEJ. RYS HISTORYCZNY

zachodnim. Odzwierciedla to zarówno dawne, jak i nowe praktyki (wraz • z tymi, które miały miejsce w obsługiwanych przez mnichów bazylikach rzymskich), jeśli chodzi o stosunek modlitwy wspólnotowej do naturalnego cyklu dnia. Model życia zakonnego na Zachodzie opierał się na * * układzie kolejnych modlitw — w nocy (Matutinum), o bwicie (Lauden), ’ w czterech określonych porach dnia (Pryma, Tercja, Sękata, Nona —    ,

0    pierwszej, trzeciej, szóstej, dziewiątej godzinie dnia według rachuby rzymskiej), o zmierzchu (Nieszpory), a także przed udaniem się na spoczynek (Kompleta). Rdzeniem tej codziennej modlitwy była recytacja Księgi Psalmów ze Starego Testamentu. Reguły monastyczne przewidywały podczas każdej „godziny” Oficjum recytację znanego fragmentu . psałterza, jako że psalmy stanowiły główną część tekstów każdego I nabożeństwa.

W VI wieku w użyciu było wiele reguł zakonnych. Reguła św. Benedykta była więc jedną z wielu, chociaż w następnych stuleciach wyróż-nianoja w sposób szczególny. Jej .oddziaływanie szczególnie zaznaczyło siqfć?d DQvieku, kiedy to niemal w całym Kościele zachodnim odczuwalny byTtPjtfyw reformatorów frankońskich. Podczas gdy Alcuin (734-804)

1    Amalarius (780-850) w celu zreformowania liturgii diecezjalnej (tj. nie-monastycznej) odwołali się do starych ksiąg rzymskich,płenedykt z Aniane\

(750-821)_ skodyfikowal i uzupełnił nrakt.vkn LiturKkzaa^pisaną.;g wieku przez św Benedykta ! Poprzez nawiązanie do Rzymu Alcuin

i Amalarius odwołali się do praktyk liturgicznych stosowanych w V i VI wieku w tamtejszych kościołach prowadzonych przez zakonników. W ten I sposób w średniowieczu liturgia rzymska (diecezjalna) i benedyktyńska (monastyczna) były spokrewnionymi wariantami, wywodzącymi się ze ' wspólnego i wcześniejszego monastycznego źródła. Liturgiczne zasady j monastyczne zostały przyjęte niemal bez wyjątku w całym Kościele zachodnim. Ich wpływ jest widoczny nawet we współczesnych formach oficjalnej modlitwy codziennej.

Msza

Obok Bożego Oficjum najważniejszym obrzędem liturgicznym jest Msza. I znów pojawia się tu złożona i nie wyjaśniona do końca historia kształtowania się obrzędu liturgicznego, sięgającego swymi początkami praktyk żydowskich. Chrystus ustanowił obchód pamiątki wieczora poprzedzającego ukrzyżowanie („To czyńcie na Moją pamiątkę”) w czasie żydowskiej Paschy.

37