P4210027

LITURGIA W KOŚCIELE ZACHODNIM

z nawy. Główny ołtarz był zawsze wysunięty poza zasłonę, w kierunku wschodniej części kościoła. W kościołach katedralnych, kolegiackich i monastycznych przegrody te były jeszcze bardziej pokaźne — często wykonane z kamienia, o grubości ponad 3 metry. Obecny wygląd diecezjalnych katedr w Hereford, Salisbury czy kościołów monastycznych w Durham i Winchester jest mylący, ponieważ przegroda chórowa została usunięta. Mimo iż w katedrach diecezjalnych Exeter i Wells oraz katedrze monastycznej w Norwich zachowano przegrody chórowe, obecnie jednak opie-rają się na nich duże organy. Bardziej typowy dla średniowiecza wygląd zachowały kościoły w Chichester (diecezjalny) i Canterbury (monastyczny), gdzie przegrody chórowe zostały zachowane. Jednakże trzeba przyznać, że obecność przegrody w kościele nie była zjawiskiem typowym rw całej Europie: już w XII wieku wielki Opat Suger nie umieścił przegrody chórowej w swoim nowym kościele klasztornym pw. św. Dionizego, zaś I _w okresie potrydenckim kościoły późnorenesansowe i barokowe chara-| kteryzowały się bardziej „otwartym'* projektem wnętrza. Klasycznym i przykładem jest tu bazylika św. Piotra w Rzymie.

^ Oprócz procesji, główny cykl (cursus) codziennego Oficjum i Mszy celebrowany był we wschodniej części kościoła; tam znajdowały się chór i prezbiterium (sanktuarium). Chór tworzyła cała wspólnota. Tak było zarówno w fundacjach monastycznych jak i diecezjalnych. Ważne jest, aby zrozumieć podstawowy układ tej części kościoła. Wykazywał on wiele podobieństw w przypadku obu omawianych typów wspólnot. Wewnątrz tej odgrodzonej części kościoła znajdowały się trzy ważne strefy (patrz. Hyc. 3):

1.    Na wschodnim końcu mieściło się prezbiterium z wysokim ołtarzem, przy którym kapłan (lub biskup; z asystą odprawiał Mszę.

2.    W sąsiedztwie prezbiterium znajdował się chór; tutaj wspólnota dzielił a się na dwie połowy, zwrócone ku sobie (odpowiednio na północną i południową stronę). Po każdej stronie znajdowały się rz.ędy stalli i ławek. Młodzi zajmowali miejsca na przódzie, a starsi w tyle. W klasztorach były zwykle dwa rzędy stallbnatomiast w katedrach — trzy (w ostatnim rzędzie siedzieli kanonicy). ?W rogu południowo-zachodnim siedział najstarszy rangą członek wspólnoty (dziekan. Opat lub ksieni). W północno—zachodnim rogu siedział następny po nim w starszeństwie członek wsjyólnuty (najczęściej pierwszy, tj. główny kantor). Dwie strony chóru przyjęły nazwy od osób w nich zasiadąjących: strona dziekana (decani) oraz strona kierownika chóru lub kantora (ccmtoris). W chórze stały dwa pulpity: jeden we wschodnim końcu zwykle na stopniu chóru (używany przez lektorów i solistów), a drugi w środku chóru (in medio chori) — głównie używany przez kierownika (lub kierowników) chóru irector chori), który rozpoczynał i prowadził znaczną część śpiewu.