P1520691

zapotrzebowanie na glukozę, tym samym na prekursory procesu glukoneoge-nezy — u krów mlecznych są to głównie aminokwasy.

Intensywne procesy fermentacji w przedżołądkach prowadzą do powstawania dużych ilości gazów (np. u krów 500-800 1/dobę). Również kwas mrówkowy, jako niestabilny związek, natychmiast po wydzieleniu przez bakterie, rozpada się na C0₂ i H₂ Cztery godziny po karmieniu skład gazów żwaczo-wych jest następujący: C0₂ - 70%; CH₄ - 28%; N₂ - 1%; 0_2> H₂ i H₂S - 1%. Gazy usuwane są z przedżołądków (patrz str. 161), ponieważ ich wysokie stężenie może zakłócać trawienie bakteryjne.

6.7.3. Trawienie i przemiany związków azotowych

W przedżołądkach owiec i krów związki azotowe trawione są przez bakteryjne enzymy proteolityczne, których właściwości zbliżone są do działania trypsyny i egzopeptydaz (opis działania enzymów str. 167). Białko pokarmowe jest hydrolizowane w 60% w przedżołądkach i w 40% w trawieńcu, jelicie cienkim i jelicie grubym. Enzymy bakteryjne (w trawieniu kontaktowym) rozrywają wiązania peptydowe i w wyniku ich działania powstają peptydy i wolne aminokwasy. Około 10% powstałych aminokwasów bakterie zużywają bezpośrednio do syntezy własnego białka. Pozostała ilość aminokwasów ulega przemianom (wewnątrz bakterii): głównie deaminacji, oprócz tego transami-nacji i dekarboksylacja Efektem tych przemian jest powstawanie dużych ilości amoniaku (NHo), C0₂ i LKT. Związki te są wydalane przez bakterie. Dodatkowo, amoniak może pochodzić z procesów redukcji azotanów, azotynów i hydrolizy mocznika. Stężenie NH₃ w płynie żwaczowym wynosi od 10 do 18 mmol/l. Losy NH₃ są następujące: 1) jest zużywany przez wiele gatunków bakterii (szczególnie celulolitycznych) do syntezy własnego białka,

2)    jest wchłaniany przez ścianę przedżołądków i z krwią żyły wrotnej trafia do wątroby, a tam w cyklu mocznikowym przekształcany jest w mocznik,

3)    niewielka część NH₃ przechodzi do dalszych odcinków przewodu pokarmowego (rys. 6.10). LKT włączane są do puli powstałej z przemian węglowodanów, a C0₂ wydalany jest w procesie odbijania gazów.

Charakterystycznym dla przeżuwaczy procesem, nie występującym u gatunków z żołądkiem jednokomorowym, jest enzymatyczny rozkład mocznika. Wiele gatunków bakterii bytujących w przedżołądkach wydziela enzym ureazę, który rozbija mocznik na NH₃ i C0₂. Mocznik syntetyzowany w wątrobie przeżuwaczy tylko częściowo wydalany jest z moczem, a reszta trafia do żwacza ze śliną albo przenika z krwi przez ścianę żwacza. Mocznik jest główmym, końcowym produktem przemiany białkowej u przeżuwaczy.

Proteolityczna działalność bakterii oraz ich zdolność do syntezy białka ze zwńązków azotowych niebiałkowych pozwala na dodawanie do pasz, którymi karmione są przeżuwacze, różnych azotowych związków niebiałkowych (NPN)- Białko naturalne w tych dawkach może być więc gorszej jakości.

158