PB250073

są bardziej oporne na wygaszanie niż nawyki słabsze” (J. Dollard, N. E. Miller, 1967, s. 54). W wyniku badań udowodniono również możliwość zmniejszenia — a nawet całkowitego „wygaśnięcia” — przeżywanego lęku lub poczucia winy wówczas, gdy pacjent przekazywał swe myśli i uczucia wywołujące u niego tego rodzaju przeżycia swemu terapeucie, który nie wyrażał się o nich nieprzychylnie ani nie przejawiał wobec nich większego zainteresowania (por. Humań Learning..., 1964, s. 477 i n.).

Technikę ignorowania niepożądanych zachowań — poza wspomnianymi wcześniej uchybieniami — stosuje się także w przypadku wybuchu gniewu i płaczu ucznia (wychowanka), przejawianej przez niego zawziętości, nadmiernej zależności, wyrażającej się np. w nagminnym zadawaniu pytań dorosłym w sprawach błahych i oczywistych, jak również w wypadku płatania figli na lekcjach lub w zbyt opieszałym reagowaniu na polecenia wychowawcy (nauczyciela). Zatem techniką tę stosuje się szczególnie wtedy, gdy szkodliwość niepożądanych zachowań jest niewielka, oraz gdy zachowania te rzadko występują i szybko przemijają.

Słabą stroną techniki ignorowania zachowań niepożądanych jest to, iż nie ona pociąga za sobą natychmiastowych skutków i że okazuje się skuteczna zwłaszcza w przypadku postępowania będącego mniej lub bardziej jawną prowokacją pod adresem nauczyciela czy wychowawcy. Na pewno nie jest wskazana w przypadku wyraźnie destruktywnych zachowań oraz zagrażających bezpieczeństwu dzieci i młodzieży. Byłaby wtedy sprzeczna z zasadami moralności i zdrowym rozsądkiem (L. S. Watson, 1975, s. 90 i n.). Niemniej w sytuacji szczególnie błahych i szybko przemijających uchybień chłopców i dziewcząt może stanowić przydatną pomoc w pracy wychowawczej. Dowiodły tego także badania naukowe (E. H. Zimmermann, J. Zimmermann, 1962; E. M. Pinkston i in., 1973).

5. Techniki organizowania czasu wolnego

Nie mniej użyteczne niż poprzednie techniki oddziaływań wychowawczych są techniki organizowania czasu wolnego dzieci i młodzieży, czyli czasu pozostającego do ich dyspozycji poza pracą czy zadaniami, jakie mają do wykonania zwłaszcza w rodzinie i szkole. Techniki te nazywane bywają także technikami (formami) rekreacji Umożliwiają one dziewczętom i chłopcom korzystanie z godziwego wypoczynku i rozrywki. Zgodnie z sugestią Kazimierza Czajkowskiego

258 Techniki oddziaływań wychowawczych