201030Image0054

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNE)

a w porównaniu z wolnymi kwasami są bardziej odporne na wpływ czynników oksydacyjnych. światła oraz trudniej ulegają procesowi polimeryzacji.

Nic potwierdzone dane sugerują, że witamina F wywiera również korzystny wpływ na stan włosów oraz na czynność gruczołów skóry.

Witaminy rozpuszczalne w wodzie

Do wykorzystywanych w kosmetyce witamin rozpuszczalnych w wodzie należą kompleks witamin grupy B oraz witamina C.

Witamino C

O witaminie C (ryc. 116. kwas askorbowy). jako składniku antyoksydacyjnym preparatów kosmetycznych, wspomniano już w rozdziale poświęconym przeciwutlcniaczom kosmetycznym (rozdz. 4). W miejscu tym należy natomiast podkreślić, że do celów kosmetycznych wykorzystuje się także działanie fizjologiczne witaminy C. Obecność witaminy C jest bowiem niezbędna w ustrojowych reakcjach hydroksylacji proliny do 4-hydroksyproliny, będącej istotnym elementem budowy kolagenu, najbardziej rozpowszechnionego w organizmie białka Upośledzenie syntezy kolagenu jest z kolei przyczyną zaniku jędmości i elastyczności skóry, zmarszczek oraz kruchości naczyń włosowatych, które łatwo pękają powodu- _ jąc powstawanie krwawych mikro wylewów pod skórą. Witaminę C stosuje się też w pastach do zębów oraz płynach do płukania ust jako środek zapobiegający paradontozic. Witamina C może być również czynnikiem łagodzącym skutki oparzeń słonecznych, bowiem wpływa ona korzystnie na tworzenie się ciał odpornościowych, co zwiększa możliwości obronne organizmu. Ponadto w ustroju witamina C współtworzy, wraz z rozpuszczalnym w tłuszczach tokofcrolem. układ zapobiegający procesom niekontrolowanego utleniania w komórkach. W procesach tych uwalniane są bowiem wolne rodniki niszczące struktury komórkowe.

Należy podkreślić, że w roztworze wodnym witamina C jest mało trwała, natomiast w olejach nic rozpuszcza się. Stabilniejszą postacią związku rozpuszczalnego w wodzie jest fosforan (fosforan askorbylu), który po wchłonięciu ulega w skórze enzymatycznej degradacji do wolnej witaminy. Formą witaminy C rozpuszczalnej w olejach jest natomiast jej ester z kwasem palmitynowym (palmiiynian askorbylu), dobrze wchłaniający się przez naskórek i wywierający Fizjologiczne witaminy C. Ponadto, palmitynian askorbylu wykazuje synergizm działania z a-tokoferolcm, a kombinacja tych związków wykorzystywana jest m.in. w przypadku nadmiernej aktywności gruczołów łojowych, zapobiegając przechodzeniu substancji tłuszczowych. występujących w obfitej sckrecji gruczołowej, w formę nadtlenków. Wykorzystuje się to np. w środkach przeciwłupieźowych, preparatach na nieczystą cerę.

Eksperymentalnie dowiedziono również, że w środowisku wodnym witamina C, poprzez ugrupowanie endiolowc, może reagować z akroleiną dając układ trójpicrścieniowy, co przedstawiono na rycinie 136. Ponieważ akroleina należy do składników dymu papierosowego. trudno więc wykluczyć, że ubocznym skutkiem palenia może być także upośledzenie biosytczy 4-hydroksyproliny, a w konsekwencji także i kolagenu, ważnego białku skóry właściwej, co może pogłębić widoczne już oznaki procesu starzenia się skóry.

Według nic potwierdzonych informacji witamina C ma także właściwość obniżania poziomu cholesterolu, przyspiesza gojenie się oparzeń, opóźnia starzenie się organizmu oraz zapobiega alergii.

Kompleks witamin grupy B

Do najistotniejszych witamin grupy B stosowanych w kosmetyce należą: darnina (B,). ry-boflawina (B₂), kwas pantotenowy (B_$) oraz pirydoksyna (B_fi). Ponadto w skład kompleksu witamin B wchodzą także: witamina PP (nikotynamid), witamina H (biotyna) oraz witamina H\ czyli kwas p-aminobenzoesowy (PAB A). Wszystkie te witaminy często łączy się we wspólną grupę witamin B, nic dlatego, że wykazują podobieństwo budowy chemicznej, lecz dlatego, iż w produktach naturalnych występują na ogół wspólnie. Z witamin kompleksu B szczególne znaczenie w kosmetyce ma kwas pantotenowy, czyli witamina B_s. Fizjologiczne znaczenie związków wchodzących w skład kompleksu witamin B polega przede wszystkim na zapewnieniu sprawnego funkcjonowania systemu nerwowego oraz ich znaczącej roli w metabolizmie komórkowym. Kompleks witamin B stosowany w preparatach kosmetycznych korzystnie wpływa więc na kondycję komórek skórnych, a preparaty takie są zalecane w przypadkach skóry suchej, łupieżu, zaburzeń procesu rogowacenia naskórka czy też lojotoku.

Lojotok jest związany z nadmierną sekrccją gruczołów łojowych skóry, wywołaną przyczynami wewnątrzustrojowymi. Fizjologiczna aktywność wydzielnicza gruczołów łojowych zależy od pici, wieku oraz równowagi hormonalnej. Hormony męskie pobudzają bowiem wydzielanie łoju, a hormony żeńskie hamują ten proces. Gdy lojotok objawia się wydzieliną w postaci twardej, kruchej masy łojowej, skóra staje się wysuszona, pokryta białymi łuskami. Lojotok związany z wydzieliną oleistą występuje np. w okresie dojrzewania płciowego. Sekrecja łojowa jest wówczas szczególnie obfita na głowie, czole, nosie i piersiach, a skóra i włosy są tłuste i błyszczące. Jednocześnie skóra staje się wielkoporowata oraz nasila się czynność wydzielnicza gruczołów potowych. Wszystko to razem sprzyja rozwojowi trądziku i powstawaniu tłustego łupieżu skóry owłosionej oraz wypadaniu włosów. Kosmetyczna profilaktyka w takich przypadkach sprowadza się do częstego i gruntownego czyszczenia skóry, stosowania preparatów (wody, szampony) zawierających środki kerato-

Roąłrnł 5 95