201030Image0007

zarys chemii kosmetycznej mctycznych. obejmujących m.in. środki myjące i pielęgnujące ciało, poprawiające kondycję w losów i skóry czy leż artykuły higieny jamy uslncj lub higieny osobistej. Do lej grupy są zaliczane również m.in. depilatory, dcodoranly, sole kąpielowe, rcpcllcniy, preparaty do czyszczenia protez zębowych. Nic należą natomiast do kosmetyków piclęgnacyjno-zacho-wawczych środki na odciski czy leż substancje przcciwtrądzikowe.

Zapotrzebowanie rynku na kosmetyki piclęgnacyjno-zachowawczc jest ogromne, gdyż. niezależnie od wieku zdrowa skóra oraz. zadbany i estetyczny wygląd ułatwiają kontakty towarzyskie, podkreślają osobowość, a nawet mogą być instrumentem sympatii czy też antypatii. Oczywiście, stosowanie preparatów kosmetycznych nie może zapobiec naturalnemu procesowi starzenia się, jednakże opóźnia wystąpienie jego objawów, chociażby przez ochronę skóry przed szkodliwym wpływem środowiska zewnętrznego.

Dlatego leż podstawowym celem stosowania wymienionych grup preparatów kosmetycznych jest utrzymanie właściwej ..kondycji” skóry zdrowej oraz jej ochrona przed wpływem niekorzystnych czynników zewnętrznych. Preparaty takie mogą również regulować w pewnym stopniu funkcjonowanie skóry oraz przywracać jej właściwą strukturę.

Związkami czynnymi oraz składnikami pomocniczymi w kosmetykach piclęgnacyjno-za-chowawczych są substancje naturalne oraz wytwarzane syntetycznie. W odniesieniu do związków naturalnych, w niniejszym opracowaniu skoncentrowano się na „monosubstan-cjach” pochodzenia roślinnego, nic wzbudzających takich kontrowersji jak same surowce roślinne, chociaż około 80 z nich jest wykorzystywanych do celów kosmetycznych. Przyjmuje się bowiem, że ocena wartości kosmetycznej preparatów, wytwarzanych na bazie surowców roślinnych jest często subiektywna, ze względu na różnorodność chemiczną występujących tam związków oraz zanieczyszczeń. Zastrzeżeń tego rodzaju nic wzbudzają natomiast „monosubstancje" izolowane z surowców roślinnych, jak i związki syntetyczne. Jednocześnie należy podkreślić, że składniki syntetyczne są tańsze niż substancje naturalne. stwarzają większe możliwości wyboru oraz pozwalają łatwiej utrzymać właściwą jakość wyrobu finalnego. Związki syntetyczne stwarzają ponadto praktycznie nieograniczone możliwości modelowania ich struktury w celu uzyskania pożądanych właściwości kosmetycznych. Warto przy tym dodać, że obecnie wielu producentów artykułów kosmetycznych zaniechało zupełnie testów na zwierzętach i w swoich wyrobach coraz częściej stosuje składniki nic nowe. lecz już sprawdzone, o dobrze udokumentowanych właściwościach kosmetycznych.

Rozdział

Środki podwyższające barierę ochronną skóry

Skóra, będąc w stałym kontakcie ze środowiskiem zewnętrznym, często narażona jest na jego ekstremalnie negatywne oddziaływania. Szkodliwy wpływ otoczenia może być natury chemicznej, fizykochemicznej, fizycznej (np. otarcia) lub też być skutkiem agresji owadów kłujących. Do oddziaływań natury chemicznej należy zaliczyć niekorzystne skutki wywoływane przez wodne roztwory detergentów, rozpuszczalniki organiczne, chemikalia oraz zanieczyszczenia przemysłowe. Do oddziaływań natury fizykochemicznej, mogących wywierać szkodliwy wpływ na skórę, kwalifikują się przede wszystkim czynniki atmosferyczne (promieniowanie ultrafioletowe, nadmierny chłód). W celu ograniczenia wpływu wymienionych czynników na skórę oraz podwyższenia progu jej wrażliwości na te oddziaływania, do preparatów kosmetycznych wprowadza się składniki o odpowiednio dobranym i specyficznym profilu aktywności kosmetycznej. Do takich składników można zaliczyć komponenty chroniące skórę przed szkodliwymi skutkami oddziaływań czynników chemicznych, filtry U V, rcpcllenty (a więc związki odstraszające insekty agresywne wobec człowieka) czy też liposomy wzmacniające właściwości ochronne samej skóry.

1.1. Środki łagodzące wpływ czynników chemicznych no skórę

Preparaty kosmetyczne, łagodzące ujemne skutki oddziaływań chemicznych na skórę, mają na celu zabezpieczyć jej powierzchnię przed niekorzystnym wpływem roztworów wodnych kwasów lub zasad, rozpuszczalników organicznych, smarów, zanieczyszczeń smolistych itp. Zawarte w takich preparatach substancje wykazują właściwości powłokotwórcze i na skórze tworzą cienką warstewkę „filmu". Utworzona powłoka stanowi barierę ochronną, zapobiegającą agresywnym oddziaływaniom wymienionych czynników chemicznych lub ich absorpcji przez skórę. Czasami preparaty te mogą zawierać dodatek mydła łub tlenku magnezu (dla złagodzenia drażniącego działania kwasów) lub kwasu borowego w celu osłabienia działania drażniącego alkaliów.

Podstawę powłokotwórczej warstwy ochronnej stanowią substancje silikonowe, węglowodory parafinowe (oleje mineralne, wazelina), woski mineralne i pochodzenia roślinnego oraz karboksymetyloceluloza (ryc. 261). Oprócz silikonów, właściwości pozostałych czynników powłokotwórczych są farmaceutom znane.

Silikony, czyli tworzywa krzemoorganiczne, należą do wysokocząstcczkowych połączeń polimcrycznych, wytwarzanych z odpowiednich monomerów. Szkielet budowy tych substancji stanowi łańcuch złożony na przemian z atomów krzemu i tlenu, przy czym atomy krzemu wiążą dodatkowo rodniki organiczne (R, ryc. 1).

Rozdział 1 1