PICT0018 2

u.

rocznego dochodu z żup, a jedną z pierwszych decyzji persona i powierzenie urzędu kanclerza Prokopowi .

W&rto jeszcze wspomnieć o Gisjerze, pracowniku kancelarlj polskiej Przemyśla II. Wymieniony on został w charakterze notariu^ dwóch dokumentach tego księcia, przy czym zawsze podkreślano jego ^ \ zek z Krakowem⁴". Gisler jest jedynym znanym stronnikiem Przemvj\ który wcześniej na pewno był związany z Henrykiem Prawym . Na doku**. | tach księcia wielkopolskiego tytułowany jest wyłącznie notariuszem, le_c '

\

V it

■i

4

wkrótce został kanonikiem krakowskim, a w Małopolsce przebywał końca rządów tyfecława Ir*.    ^

Z przedstawionych wyżej danych wynika, że prezentowane p_r kapitułę stanowisko było w praktyce zbieżne z tym, jakie zajął biskup kr^r wski Paweł z Przemankowa, mimo iż motywy jakie nimi kierowały były Paweł z Przemankowa poparł Przemyśla II z konieczności, nie widząc dla j// panowania alternatywy, natomiast dostojnicy kapituły związani z koncep^ ^ mi politycznymi arcybiskupa widzieli prawdopodobnie we władcy wielkop^ skim kandydata na przyszłego monarchę zjednoczonej Polski. Równocze^ więc z poprawą stosunków między Przemysłem II a księciem wrocławska jaka zaznaczyła się pod koniec życia drugiego z nich, nastąpiło złagodzeąj' konfliktu między nim a kapitułą krakowską. Ślady tej poprawy i złagodzeąj. konfliktu widoczne są w postanowieniach testamentu księcia Henryka, u którym poleca on wynagrodzenie szkód i zwrot zrabowanych przedmioty katedrze krakowskiej i klasztorowi tynieckiemu .

Bezpośrednio po śmierci Henryka IV Prawego ziemię sandomierską zajął Władysław Łokietek, wówczas już władca części Kujaw i ziemi Sieradz (dej, dobrze znany w Małopolsce ze swoich wcześniejszych walk o Kraków Również wokół jego osoby skupiło się dosyć liczne grono Małopolan, którego skład osobowy możemy odtworzyć dzięki dokumentom wystawionym prze* tego księcia w Sandomierzu dnia 20 XII 1290 roku⁴” i w Lelowie w 129] roku⁴⁷.

Na czołowym miejscu wśród świadków pierwszego dokumentu wy. mieni* my został sędzia krakowski Wawrzyniec Strzeżkowic z rodu Sulimów⁴®. Przodkowie sędziego znani są ze źródeł już od początku XIII wieku. Sprawo-wali najczęściej niższe urzędy w służbie kolejnych książąt małopolskich jednak żaden z nich nie doszedł nawet do drugorzędnych kasztelanii. Sam Wawrzyniec, wiernie służąc Bolesławowi Wstydliwemu, a następnie Leszkowi

Czarnemu, po buncie rycerstwa w 1285 roku awansował na urząd sędziego krakowskiego i był zaufanym urzędnikiem księcia, o czym świadczą jego liczne wystąpienia na dokumentach’ . Po śmierci Leszku wzmiankowany jest dopiero na dokumencie Władysława Łokietka z końca 1290 roku, ale możemy przypuszczać, że od samego początku walk opowiedział się po stronie koalicji mazowiecko-kujawskiej . Stronnikiem księcia Władysława był także syn Wawrzyńca Klemens, który za „wierne służby" otrzymał od niego w 1291 roku wieś Zasów .

W dokumencie z grudnia 1290 roku wymieniono także kasztelana radomskiego Mścigniewa. Według prawdopodobnej identyfikacji dokonanej przez F. Piekosińskiego należy go utożsamiać z występującym wcześniej synem Pakosława z rodu Awdańców, sprawującym w 1285 roku urząd komornika księżnej Gryfiny⁵³. Nie jest znana data uzyskania kasztelanii przez Mścigniewa. Mógł on być zarówno nominatem Leszka Czarnego, Bolesława płockiego, jak i Władysława Łokietka. W tym okresie ród Awdańców miar już za sobą czasy świetności, gdy jego członkowie, co prawda na dosyć krótko, objęli równocześnie kasztelanię krakowską i palację sandomierską. Ich lojalna postawa wobec Bolesława Wstydliwego i Leszka Czarnego nie przyniosła im w rezultacie przodującego stanowiska, co wynikało z postępującego upadku materialnego . Nie można co prawda na podstawie jednego przypadku uzyskać pewnych wiadomości o stanowisku całego rodu, ale należy przypuścić, że przynajmniej ta część Awdańców, których majątki koncentrowały się w okolicach Iłży, Skaryszewa i Radomia⁵⁵, a więc z okolic, skąd zapewne pochodził Mścigniew, poszła za swoim najwybitniejszym wówczas przedstawicielem.

Jako kolejny świadek w dokumencie Władysława Łokietka wymieniony został Klemens, kasztelan wojnicki, prawdopodobnie będący członkiem rodu Gryfitów . Ponieważ jego poprzednik na tym urzędzie - Andrzej, występuje po raz ostatni 14 VIII1287 roku, nie njożemy określić od którego z książąt Klemens otrzymał swój urząd. Nie wiemy także, od kiedy datują się związki Klemensa z Władysławem Łokietkiem, przy boku którego wytrwał on aż do 1292 roku.

Jana, syna Budzisława, wspomnianego bez urzędu na dokumencie z

CO

grudnia 1290 roku zaliczono do rodu Odrowążów . Dzieje tego rodu wykazują znaczne podobieństwo do dziejów omówionych wyżej Gryfitów i Awdańców. Wpływy Odrowążów malały stopniowo począwszy od połowy XIII

94

3|