pic 11 06 142306

°^dP°uied_zialnośi

Paryż, mit współczesny

_____* » nyi

mont i jego słowa bezsensowne, choć pełne piekielnej wielkości.⁴ Wskazywał już na to Regis Messac. Istotnie, o ten sam Paryż tu chodzi, o ten Paryż, którego Eugeniusz Sue opisał spelunki, a podziemne labirynty zaludnił postaciami, które natychmiast stały się sławne, jak: Nożownik, książę Rudolf, Kwiatek Marii, Nauczyciel. Sceneria miejska stanowi część tajemnicy: pamiętamy boską lampę o srebrnym dziobie, błyskającą „biało jak światło elektryczne”, która w Śpiewach Maldorora płynie wolno Sekwaną przez Paryż. Później, na przeciwległym krańcu tego cyklu, w F antomasie Sekwana także rozbłyskiwać będzie przy Quai de Javel jakimiś niepojętymi światłami błądzącymi w jej głębi. I tak tajemnice Paryża powtarzają się i odnawiają wciąż te same - mity nie pierzchają tak prędko, jak nam się wydaje.

Tymczasem ukazują się coraz to nowe książki, w których miasto staje się postacią główną i wszechobecną, a figurujące niemal zawsze w tytule słowo „Paryż” wyraźnie świadczy, że czytelnicy tego w nich szukają.⁵ Książki te utwierdzają ich w wewnętrznym przeświadczeniu - z którym spotykamy się do dzisiaj - że Paryż im znajomy nie jest Paryżem jedynym ani nawet prawdziwym, że jest to tylko dekoracja błyszcząca od świateł, lecz zbyt zwyczaj na, ustawiona przez tajemnych maszynistów po to, by przesłonić inny Paryż, Paryż rzeczywisty, Paryż-widmo, Paryż nocny, nieuchwytny, tym potężniejszy, im bardziej sekretny, Paryż, który na każdym kroku i co chwila wdziera się do tamtego pierwszego. Ten świat utajony, lecz dziwnie obecny charakteryzuje przede wszystkim - jak świat myśli dziecka - jego ztudność; wszystko, cokolwiek się w nim dzieje, zostało od dawna ukartowane, za wszystkim coś się kryje, wszystko jest przygotowane tak, by w odpowiedniej chwili wszechpotężny bohater, który jest tu panem, mógł się tym posłużyć. Odnajdujemy Paryż z Fantoma-

sa. Pierre Very doskonale oddał jego atmosferę. Jego zdaniem typowym bohaterem jest tu Człowiek-w-cie-mnych-okularach, „geniusz zbrodni, imperator grozy, mistrz dziwacznych przeobrażeń, ten, który dowolnie zmienia twarz i którego strój, coraz to inny, nie da się opisać; człowiek bez rysopisu..., ten, którego nie imają się kule, po którym ześlizgują się ostrza, który pije trucizny tak jak inni mleko”. A oto karta z jego życia piórem tego samego autora:

„Jego zamaskowaną siedzibę niewyobrażalne windy łączą z sercem ziemi. Nagle ukazuje się w szczerym polu. Przechodzi dziewczyna wiejska, gęsiarka, która jest, która nie może być nikim innym jak przebranym szpiclem. Tamten zwietrzył niebezpieczeństwo, wraca pod ziemię. Idzie podziemiami, co sto metrów za pociśnię-ciem guzika otwiera potrójne drzwi ze stali, mija kryjówki pełne broni i klejnotów, laboratoria wyposażone w retorty, bomby i maszyny piekielne, wreszcie wychodzi znów na powierzchnię. W Notre-Dame, nocą. Jeden z ołtarzy obraca się. Widzimy człowieka w ciemnych okularach, ma klucze od zakrystii i kościelny, który jest z nim w zmowie, trzyma świecę, żeby lepiej widział. W muzeum Luwru. Portret Giocondy odsuwa się, widać człowieka w ciemnych okularach. Ma klucze od wejścia i od bramy, strażnik, który jest mu oddany, oświeca drogę ślepą latarnią. Teraz w piwnicach Prefektury. Wciąż on. Policjanci, którzy są jego ludźmi, udają, że śpią, kiedy przechodzi. Tutaj też ma klucze. Ma wszystkie klucze.

Później jest w szynku, zamawia piwo; kelner, który zaprzedał mu duszę, pod podstawkę wsuwa bilecik. Człowiek w ciemnych okularach spokojnie kieruje się do drzwi. (Czas był najwyższy. Ledwo wyszedł, do szynku wpada oddział policjantów z rewolwerami w ręku, ci nie należą do jego szajki.) On tymczasem...” ⁶ itd.

Proszę mi wybaczyć ten długi cytat, ale - świetnie