Podręcznik Zaręby2

i innymi kluczowymi grupami społecznymi opracowują system transportu, ścieżek turystycznych itp. [108, s. 31 i 35-36],

Prawidłowy rozwój ekoturystyki na obszarach chronionych powinien spełniać trzy grupy celów: ekologiczne, społeczne i ekonomiczne. Do priorytetów ekologicznych należy zaliczyć zapewnienie ochrony przyrody i krajobrazu w długiej perspektywie oraz budowanie klimatu poparcia dla terenów chronionych wśród społeczności lokalnych oraz turystów. Zielona turystyka może spełniać cele społeczne przez zapewnienie turystom ciekawego i wartościowego pobytu na łonie natury, poprawę jakości życia ludności miejscowej, szerzenie zasad i potrzeby rozwijania zrównoważonej turystyki oraz zagwarantowanie, że różne grupy społeczne będą korzystać i czerpać przyjemność z istnienia terenów chronionych. Cele ekonomiczne wiążą się ze wspieraniem zrównoważonego rozwoju gospodarczego w najbardziej wrażliwych i cennych regionach świata, a tym samym przyczyniają się do rozwoju gospodarki narodowej danego kraju, likwidowania bezrobocia i dostarczania środków finansowych na cele ochrony przyrody i krajobrazu [108. s. 22], Władze gmin i miejscowości leżących w granicach lub otulinach obszarów chronionych coraz częściej dostrzegają korzyści płynące z nietypowej lokalizacji dla zrównoważonego rozwoju społeczno-ekonomicznego regionu. Ekoturystyka, rozwijana równolegle z innymi formami turystyki zrównoważonej oraz np. produkcją zdrowej żywności, rzemiosłem użytkowym i artystycznym, może być silnym instrumentem realizacji strategii wzrostu gospodarczego przyjaznego środowisku.

Światowa Komisja Terenów Chronionych (WCPA) Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody opracowała program działań na rzecz europejskich obszarów chronionych pod nazwą „Parki dla Życia”¹⁰.

Tabela 9. Podstawowe rodzaje obszarów chronionych w Polsce i formy ich udostępniania

dla turystyki

Rodzaj obszaru chronionego

Formy udostępniania obszaru

PARK NARODOWY. Znajdujący się pod kontrolą publiczną teren o ustalonych granicach i powierzchni przynajmniej 1000 ha, wyróżniający się szczególnymi wartościami naukowymi, przyrodniczymi, społecznymi i wychowawczymi, którego nadrzędnym celem jest ochrona przyrody i krajobrazu. Park narodowy powstaje na mocy rozporządzenia Rady Ministrów, a jego organem administracyjnym jest dyrektor parku narodowego powoływany i odwoływany przez ministra środowiska po zasięgnięciu opinii wojewody i Państwowej Rady Ochrony Przyrody

Udostępnianie turystom w celach edukacyjnych, kulturowych i rekreacyjnych, ale tylko w sposób, który pozwala na spełnienie priorytetowych celów funkcjonowania parku, jakim jest ochrona przyrody Wędrówki piesze, rowerowe, konne, narciarskie, wodne w ramach wyznaczonych szlaków i stref Ograniczona do minimum infrastruktura turystyczna: obiekty i urządzenia o charakterze edukacyjno-informacyjnym, trasy turystyczne, ścieżki przyrodnicze

¹⁰ Program ten stanowi część większej strategii ochrony przyrody przyjętej podczas IV Światowego Kongresu Parków Narodowych w stolicy Wenezueli Caracas w 1992 r. W Polsce promocję tego dokumentu zorganizowała w 1994 r. w Krakowie Sekcja Parków Narodowych Polskiego Klubu Ekologicznego we współpracy z Departamentem Ochrony Przyrody Ministerstwa Środowiska (wówczas MOŚZNiL), Instytutem Ochrony PAN w Krakowie, Instytutem Ochrony Środowiska w Warszawie (Oddział Gdańsk), Muzeum Przyrodniczym PAN w Krakowie. Parkami Narodowymi Ojcowskim i Pienińskim, Regionalnym Ośrodkiem Edukacji Ekologicznej w Krakowie oraz Programem Poszanowania Dziedzictwa byłej Fundacji Progress&Business [140, s. 3].

57