prawo wykłady (34)

istocie sprawy Postępowanie sądowe kończy wydanie wyroku czyli orzeczenia, w którym sąd rozstrzyga o istocie sprawy. Wyrok składa się z sentencji, tj. oznaczenia sądu, jego składu, miejsca i daty rozpoznania sprawy, określenia stron i przedmiotu sprawy także z rozstrzygnięcia sądu o żądaniach stron oraz z uzasadnienia wyroku, które z reguły sporządza się dopiero na wniosek strony. Sporządzenie uzasadnienia jest obowiązkiem, gdy wyrok został zaskarżony w ustawowym terminie bez wcześniejszego wniosku o jego uzasadnienie albo gdy taki obowiązek przewiduje przepis szczególny. W uzasadnieniu sąd powinien wskazać dowody, na których się oparł, podać przyczyny, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, powinien wyjaśnić podstawę prawną wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Sąd przy wydaniu wyroku związany jest żądaniem pozwu, co oznacza, że może orzekać tylko w zakresie żądania pozwu czyli nie może orzekać w zakresie nie objętym tym żądaniem albo ponad żądanie, chyba że z przepisów szczególnych wynika inaczej (wyjątki).

Ze względu na relację między żądaniem pozwu a rozstrzygnięciem sądu można wyróżnić wyrok:

1.    zgodny z żądaniem pozwu czyli zasądzający,

2.    oddalający żądanie powoda,

3.    częściowo zasądzający, częściowo oddalający.

Ze względu na skutki prawne, które wyrok wywołuje możemy wyróżnić wyroki:

1.    deklaratoryjne - stwierdzające istnienie prawa, np. że powodowi należy się zaplata,

2.    konstytutywne czyli prawotwórcze, tj. tworzące nowy stan prawny, np. unieważnienie łub rozwiązanie umowy.

Orzeczenie staje się prawomocne jeżeli nie przysługuje od niego środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia - jest to tzw. prawomocność formalna oznaczająca niezaskarżalność wyroku w toku instancji. Prawomocność materialna orzeczenia oznacza, że merytoryczne rozstrzygnięcie sądu korzysta z tzw. powagi rzeczy osądzonej czyli wyklucza ponowne postępowanie sądowe w tej samej sprawie między tymi samymi podmiotami.

Prawomocne orzeczenie jest wykonalne, przy czym od tej zasady są wyjątki pozwalające na wykonanie jeszcze nieprawomocnego orzeczenia, np. nieprawomocny wyrok z rygorem natychmiastowej wykonalności.

Środki zaskarżenia dzielą się na:

1.    środki odwoławcze, którymi są tylko: apelacja, zażalenie i kasacja,

2.    pozostałe środki zaskarżenia, którymi są: sprzeciw od wyroku zaocznego, sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym oraz w postępowaniu egzekucyjnym - skarga na czynności komornika, zarzuty przeciwko planowi podziału w postępowaniu egzekucyjnym.

Ad. 1. należą do zwyczajnych środków zaskarżenia, obok których wyróżnić można nadzwyczajne środki zaskarżenia przysługujące od prawomocnych orzeczeń czyli skarga o wznowienie postępowania oraz skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego.

Na wniosek strony sąd w terminie 7 dni sporządza pisemne uzasadnienie do wyroku. Prawomocny wyrok sądu obowiązuje wszystkie strony oraz wszystkie inne sądy, władze i urzędy.

Postanowienie wydaje sąd w trakcie postępowania rozstrzygając kwestie cząstkowe i pomocnicze, niezbędne dla całości sprawy, np. postanowienie o dopuszczeniu dowodu ze świadka, o usunięciu wad formalnych.

Postanowienie może także kończyć nieprocesowe postępowanie sądowe w przypadku , np. o stwierdzenie prawa do spadku. O ile cechą procesu jest przeciwstawność interesów stron, o tyle postępowanie nieprocesowe jest pozbawione tej cechy. Występujący w nim uczestnicy nie dzielą się na przeciwstawne obozy, lecz każdy z nich może mieć swoje własne interesy.