P1350629

210

pracy. Poczta Polski jako państwowe przedsiębiorstwo wielozakładowe, _awirt| kładowy układ zbiorowy pracy dla zatrudnionych we wszystkich placówkach pn^ ników. Ogólnie 27 badanych firm wypłaca gratyfikacje z okazji świąt ppfcS' ] Firmy mające trudności finansowe zawieszają prawo do wypłaty gratyfikacji.

Trzynasta i czternastą pensja

Trzynasta i czternasta pensja stosowana jest w zakładach generujących zysk w t j nym roku i nie mających trudności ekonomiczno-finansowych. Zatem prawo do |j ' lub 14 pensji nie oznacza, że pracownik co roku ją otrzyma. Tworzenie funduszu m 13 i 14 pensje uwarunkowane jest osiągnięciem przez firmę rentowności i masy zy. sku, z której tylko określoną część można przeznaczyć na te formy wynagrodzeni Stosuje je 26 firm. Stanowią one bonus za zbiorowy udział wszystkich pracowników w wygospodarowaniu korzystnego wyniku ekonomicznego. Udział każdego praco*, nika liczony jest pośrednio poprzez wysokość wynagrodzenia miesięcznego lub rocznego za faktycznie przepracowany czas pracy.

Trzynasta lub czternasta pensja jest naliczana i wypłacana w dwojaki sposób:

a)    zaliczkowo co kwarta! na podstawie osiągniętego wyniku finansowego, a w grudniu każdego roku rozliczeniowo za cały rok (tam gdzie włączono trzynastą pensję do wy. nagrodzenia miesięcznego pracownika) (firmy chemiczne, samochodowe),

b) po zakończeniu roku obrachunkowego nalicza się wysokość 13 i 14 pensji w stosunku do wysokości zysku.

Dominuje druga forma, która jest bardziej bezpieczna dla pracodawcy, ponieważ utrudnia naliczanie zbyt wysokich, niezasłużonych wynagrodzeń w przypadku pogarszającej się sytuacji ekonomicznej w kolejnych kwartałach roku. Zakłady wypłacające kwartalne zaliczki na nagrody księgują je w ciężar kosztów, co rachunkowo zmniejsza wartość zysku.

Dodatkowe ubezpieczenia społeczne

Dodatkowe ubezpieczenia społeczne na tzw. Ili filar są formą ze wszech miar pożądaną, ponieważ pozwalają pracownikom gromadzić środki na emeryturę. Z badań wynika. Ze pracodawcy niechętnie podejmują się tego obowiązku, gdyż jest to długoterminowe zobowiązanie wobec zewnętrznych instytucji ubezpieczeniowych. Wycofanie się z tych zobowiązań jest bardzo kłopotliwe. Ponadto los wielu firm jest niepewny, czeka je restrukturyzacja, przekształcenia, zawężanie działalności i towarzyszące temu zwolnienia w przyszłości części pracowników. Przejmowanie zobowiązań ubezpieczeniowych przez nowego pracodawcę dla zwalnianych pracowników jest niepewne Z tego powodu tylko 8 firm stosuje dodatkowe ubezpieczenie społeczne na III filar (z branży chemicznej, komunalnej, telekomunikacji i prowadzącej działalność finansową).

pałatek za zmianowoić

\V nijbttftszym czasie z powodu renegocjowania układów pónadzakładowych energetyce, hutnictwie i górnictwie będą likwidowane dodatki za zmianowość ,* praktyce będą występować sporadycznie. Ich uzasadnieniem jest uciążliwość pra-_w systemie zmianowym ze względu na porę dnia. Wobec wprowadzonych zmian ^ Kodeksu pracy sprzyjających stosowaniu przez pracodawców form elastycznego gnudnienia i elastycznego kształtowania czasu pracy, pytanie o uciążliwość pracy • systemie zmianowym (w tym na drugiej zmianie), bez uzasadnienia prawnego, jest trudne do jednoznacznego merytorycznego uzasadnienia. Uciążliwość pracy na trzeciej zmianie jest synonimem pracy w porze nocnej i podlega wynagrodzeniu w formie dodatku za pracę w porze nocnej. Wysokość dodatków na drugiej zmianie (stosuje je |ś firm) jest zróżnicowana pod względem:

a)    podstawy naliczania — płaca zasadnicza lub minimalna płaca krajowa,

b)    wysokości — 10—30% minimalnej płacy krajowej oraz 10-20% płacy zasadniczej.

Dodatek za pracę na drugiej zmianie jest w badanych zakładach mniejszy od dodatku za pracę w porze nocnej.

Wynagrodzenia urlopowe

Wynagrodzenia urlopowe stanowią gratyfikację przeznaczoną na finansowanie odpoczynku w czasie urlopu pracownika. Wyjazdy na urlopy są dla wielu pracowników kosztownym przedsięwzięciem, ale z drugiej strony umożliwiają regenerację sil, niezbędny wypoczynek i — coraz częściej — rehabilitację. Pomoc w sfinansowaniu właściwego wypoczynku w oderwaniu od miejsca zamieszkania jest korzystna nie tylko dla pracownika, ale także dla firmy. Pracownik po urlopie przystępuje do pracy z nowym zapasem sił i lepszą kondycją psychofizyczną. Wynagrodzenia urlopowe stosuje tylko 9 zakładów mających dobrą kondycję ekonomiczno-finansową. Prawo do wynagrodzeń urlopowych w 9 zakładach zostało wynegocjowane w ponadzakła-dowych układach zbiorowych.

8. POZOSTAŁE NARZĘDZIA POLITYKI PŁAC W BADANYCH ZAKŁADACH

Narzędziami wspomagającymi politykę plac w badanych zakładach są: układy zbiorowe pracy lub regulaminy wynagradzania, zasady zaszeregowania nowo zatrudnionych, zasady zaszeregowania i przeszeregowania zatrudnionych w firmie, ścieżki awansu zawodowego i okresowe oceny pracowników. Czynnikami krytycznymi są