przedsiebiorczosc9

ncgo. klóre wynikają z p

) tyczących finansów samorządu

go. powiatowego i wojewwOdegi i Wydatkami prawnie zdctcrmin₍^'^r'^l'^c-są również dotacje na ubezpieczenia społeczne. Do drugiej grupy zalicza sic wydatki uznane za elastyczne. Obejmują one między inny^^

----^,'enu pracownicze oraz wydatki bieżące jednostek budżetów'^’

około 459? wszystkich wydatków uznanych za elastyczne ⁿ’ ^

nagrodzę

stanowi

Od 1999 roku udział wydatków prawnie zdeterminowanych wy^ wzrasta. Jest to zjawisko niekorzystne, bowiem utrudnia dostoso^/¹¹ nie budżetu do aktualnej sytuacji ekonomicznej, na przykład po&^a wanie środków koniecznych do wypełniania zobowiązań Polski w nych z przystąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej.

Struktura ytydatkoW budżetowych w latach 1999-2003 w Polsce

Wydatki	1999	2000	2001	2002	[ 2003
Ogółem 100%	100%	100%	! 100%	100%
Wydatki zdeterminowane	58,2%	! 61,1%	^1 65,2%	66,3%	67.8%
Wydatki elastyczne	41.8%	38.9%	34.8%	33,7%	32.2%

wydatki budżetowe [w %]

1    - różne rozliczenia (głównie subwenqe dla Jednostek

samorządu terytorialnego)

2    - obowiązkowe ubezpieczenia społeczne

3    - obsługa długu publicznego

4    - obrona narodowa

5    - pomoc społeczna

6    - szkolnictwo wyższe

7    - bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożar B - administracja publiczna

9 - pozostałe zadania w zakresie polityki społeczną

10    - wymiar sprawiedliwości

11    ochrona zdrowia

12    - transport i łączność 13- nauka

14    - rolnictwo i łowiectwo

15    - urzędy naczelnych organów władzy państwową 16-inne

17    - gospodarka mieszkaniowa

18    - oświata i wychowanie

19    - górnictwo i kopalnictwo

20    - kultura i ochrona dziedzictwa narodowego

21    - handel

■ »»m.

Hittu

1 2 3 4 5 6 7 B 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

Struktura planowanych wydatków państwa na 2005 rok

W układzie zadaniowym najważniejszą grupę wydatków stanowią środki związane ż wypłatą świadczeń za ubezpieczenia społeczne oraz wydatki

0    charakterze socjalnym (obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, opieka społeczna). Druga grupa wydatków dotyczy finansowania podstawowych zadań państwa, takich jak utrzymanie sił zbrojnych, zapewnienie ładu

1    bezpieczeństwa publicznego, spłata zaciągniętych przez państwo długów

izobowiqz;j obejmują v j oświatę, ku na jest na cc czone na inl gospodarkę, t

cia grupa wydatków to te wydatki inwestycyjne, które przeznaczone na ochronę zdrowia, kulturę, naukę liryczną i sport. Czwarta grupa wydatków pr/e/naczo-■ podarcze. Obejmuje między innymi środki pr/c/na-ikturę (drogi, szlaki kolejowe), ochronę środowiska, -two oraz gospodarkę mieszkaniową.

Deficyt budżetc- . i dług publiczny

Wydatki paiis:wa, zwłaszcza na ccic społeczne, stale wzrastają. Rządy wielu państw po I naciskiem społeczeństwa zwiększają nakłady na oświatę, ubezpieczenia społeczne, ochronę zdrowia, opiekę społeczną, nie znajdując dodatkowych źródeł finansowania. W ten sposób powstaje deficyt budżetowy (dziura budżetowa), czyli nadwyżka wydatków nad dochodami, projekt budżetu polskiego rządu na rok 2003 przewidywał deficyt budżetowy w wysokości prawie 39 miliardów złotych, co stanowiło 5% produktu krajowego brutto (więcej na temat PKB w rozdziale 5.4.).

li niebezpieczny dla finansów państwa przyjmuje się deficyt budżetowy przekraczający 6% produktu krajowego brutto. Prawo obowiązujące w Unii Europejskiej nakazuje państwom członkowskim utrzymanie deficytu sięgającego maksimum 3% PKB.

Powszechnie stosowanym sposobem pokrycia deficytu budżetowego jest zaciągnięcie przez państwo lak zwanego długu publicznego w bankach. Zobowiązania państwa w instytucjach krajowych składają się na tak zwany dług publiczny krajowy, a w zagranicznych - na dług publiczny zagraniczny. W 2001 roku dług krajowy Skarbu Państwa wynosił 185 miliardów złotych, ₃ zagraniczny 99 miliardów. W sumie, wraz z długami samorządów i innymi zobowiązaniami, dług publiczny w Polsce osiągnął w 2001 roku wartość 302 miliardów złotych. Dług publiczny w naszym kraju wyniósł w 2003 roku 52.5% PKB (wg niezależnych analityków 54%). Zgodnie ze standardami Unii Europejskiej dług publiczny nic powinien przekraczać 60% PKB.

Dodatkowo poważną część wydatków budżetowych stanowią wydatki państwa na obsługę długu (spłata odsetek i kredytów). W Polsce w 2003 roku na ten cel przeznaczono w budżecie ponad 27 miliardów złotych.

Podsumowanie

• Podstawowymi funkcjami budżetu państwa są funkcje: fiskalna, redystrybucyjna i stymulacyjna.

' Politykę budżetową tworzą zasady: rocznego budżetowania, zupełności jedności, jawności oraz równowagi budżetowej.

’ Podstawowym źródłem dochodów budżetowych są podatki bezpośrednie (podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek dochodowy od osób prawnych, podatek od czynności cywilnoprawnych, podatek rolny, podatek leśny, podatki i opłaty lokalne) i podatki pośrednie (podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy, podatek od gier).

143