PwTiR121

240 Rozdział 9

o osobie i miejscu zamieszkania zastępcy, który ponosi odpowiedzialność za wykonanie zlecenia względem zleceniodawcy. Konsekwencją istnienia niezbędnego zaufania dającego zlecenie do przyjmującego zlecenie jest uprawnienie tego pierwszego do wypowiedzenia umowy w każdym czasie.

W ujęciu kodeksowym zlecenie jest ograniczone do wykonywania wyłącznie czynności prawnych. W związku z tym w wypadkach wykonywania przez biuro podróży na zlecenie klientów czynności faktycznych zawarta umowa nie może być zakwalifikowana jako umowa zlecenia. Z taką sytuacją mamy do czynienia, gdy przyjmujący zlecenie np. świadczy usługi paszportowe, podejmuje się załatwienia wizy, czy rezerwacji miejsca w samolocie. Są to usługi, które nie są uregulowane odrębnymi przepisami i do tego typu umów o świadczenie usług, niemających unormowania prawnego innymi przepisami, znajduje zastosowanie art. 750 k.c. Nakazuje on odpowiednie stosowanie kodeksowych przepisów o zleceniu. Jest to tzw. zlecenie w szerokim znaczeniu tego pojęcia, potocznie nieściśle utożsamiane z kodeksowym zleceniem. Ściślej należy mówić o umowie o usługi podobne (zbliżone) do zlecenia. Zob. w tej kwestii również punkt 8 tego rozdziału podręcznika.

9.4. Umowa przewozu osób

Turystyka wiąże się z reguły z transportem, który jest jednak od niej zdecydowanie starszy. Te ścisłe związki działalności transportowej i turystycznej znajdują obecnie wyraz w regulacjach prawnych tych dziedzin działalności. Usługi przewozowe stanowią jeden z rodzajów usług turystycznych. Organizator turystyki zazwyczaj posługuje się podwykonawcami świadczącymi usługi przewozowe, ale może też osobiście podejmować się realizacji tych usług. Gdy sam dokonuje przewiezienia podróżnego lub grupy osób, to jego działania w charakterze przewoźnika trzeba oceniać w świetle kodeksowych przepisów o umowie przewozu. Zgodnie z kodeksową definicją przez tego typu umowę przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy. Jest to oczywiście umowa nazwana. Można ją zaliczyć do złożonej grupy umów o usługi transportowe (przewozowe), zwanych też po prostu umowami transportowymi (przewozowymi). Grupę tę tworzy kilkanaście rodzajów umów. przy czym charakter podstawowy ma umowa przewozu oraz umowa najmu (czarteru) środka transportowego z obsługą, omówiona w punkcie 5 tego rozdziału podręcznika.

Unormowanie umowy przewozu w kodeksie cywilnym ma charakter ramowy, gdyż do przewozu w zakresie poszczególnych rodzajów transportu stosuje się tylko o tyle, o ile przewóz ten nie jest uregulowany odrębnymi przepisami. Przepisy kodeksowe o umowie przewozu mają więc jedynie posiłkowe zastosowanie, gdyż dla podstawowych rodzajów transportu zostały ustalone przepisy przewozowe szczególne. Takie właśnie przepisy szczególne zawiera przede wszystkim ustawa - Prawo przewozowe z 1984 r., która reguluje przewóz osób i rzeczy wykonywany odpłatnie na podstawie umowy przez uprawnionych do tego przewoźników. Ustawa ta znajduje zastosowanie do przewozów kolejowych, drogowych (wraz z komunikacją miejską, ale bez przewozu konnego) oraz w żegludze śródlądowej. Natomiast wyłączony jest przewóz morski podlegający w zakresie przewozu pasażerów unormowaniom kodeksu morskiego z 2001 r. Zgodnie z ustaleniami tego kodeksu przez umowę przewozu pasażera przewoźnik podejmuje się za opłatą przewieźć drogą morską pasażera i jego bagaż. Wyłączony jest także przewóz lotniczy podlegający prawu lotniczemu z 2002 r., które przewiduje stosowanie przepisów prawa cywilnego do umowy przewozu lotniczego w sprawach nieuregulowanych przepisami prawa lotniczego i umowami międzynarodowymi. Ponadto z zakresu prawa przewozowego z 1984 r. jest wyłączony wspomniany przewóz konny, który ze względu na swój zanikający charakter nie wymaga odrębnych unormowań prawnych i w pełni podlega regulacjom kodeksu cywilnego. Trzeba podkreślić, że przepisy prawa przewozowego z 1984 r. stosuje się do przewozów międzynarodowych, jeżeli umowa międzynarodowa nie stanowi inaczej. Takie zaś umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Polskę, regulujące w sposób szczególny przewozy pasażerskie, można wskazać dla podstawowych rodzajów przewozów pasażerskich w transporcie międzynarodowym. Jest to Konwencja Warszawska z 1929 r. oraz Konwencję Montrealską z 1999 r. w odniesieniu do transportu lotniczego, tzw. przepisy ujednolicone o umowie międzynarodowego przewozu osób kolejami (CIV) z 1980 r., zmienione protokołem z 1999 r., oraz Konwencja Ateńska z 1974 r. dotyczącą przewozu morzem pasażerów i ich bagażu. Każda z tych konwencji międzynarodowych reguluje w sposób szczególny zawieranie i wykonywanie umów przewozu pasażerskiego we wskazanych gałęziach transportu międzynarodowego.

W świetle ustaleń zarówno kodeksu cywilnego, jak i przepisów przewozowych szczególnych umowa przewozu ma charakter kwalifikowany. Oznacza to, że zarobkowego świadczenia usług przewozowych może podejmować się jedynie podmiot mający status prawny przewoźnika, tj. spełniający warunki określone przez normy prawa administracyjnego. Takie wymagania w odniesieniu do poszczególnych gałęzi transportu ustalają ustawy: o transporcie drogowym z 2001 r., o transporcie kolejowym z 2003 r., o żegludze śródlądowej z 2000 r., kodeks morski z 2001 r. i prawo lotnicze z 2002 r., jak leż rozporządzenia wydane na podstawie wymienionych ustaw. Przy tym przewoźnicy lotniczy mają szczególny status prawny przesądzony przez prawo UE. Należy powołać zwłaszcza rozporządzenie nr 2407/92/EWG o koncesjonowaniu przewoźników lotniczych z 1992 r.

Jeśli przewiezienia podejmuje się osoba fizyczna lub prawna niemająca statusu prawnego przewoźnika, to nie mamy wówczas do czynienia z umową