Wiedniami i obietnicą nowego złotego wieku. W związku z tym August odda) Apoiiinowi pełnię władzy nad nąjwatniąjasymi księgami proroctw, tan. księguni aybillińskimi. Kulty Marsa i Apollina miały zatem łączyć dzieło wąjny i pok^u.
August przeprowadził pełną reorganizację kultu, którą mógł zakończyć jak# pontifa iwutmtu (od 12 r. p.n.e.}. Wznowił równiei wiele zaniedbanych certmo. nil religijnych i stowarzyszeń jak np. fratres Amales, którzy mieli odtąd modUt się nie tylko o urodząj, ale równiei o pomyślność princepaa 1 jego rodziny. Sta Oktawian był członkiem wszystkich czterech wielkich kolegiów religijnych: pon tificaa, augures, quindecemviri aacris faciundia i zękcmoiH epulonwn. W ansach republiki mokną było nałeśeć tylko do jednego z tych kolegiów.
Stanowiska kapłańskie obdarzał August róftnytni przywilejami, odnowił »u. torytet flamina Jowisza (flamen Dialis). która to fUnkęja od 76 lat nie tyk obsadzana ze względu aa uciążliwy ceremoniał i utrudnienia w karierze politycznej. Ukoronowaniem uroczystości religijnych, organizowanych na pokornie Augusta, były Imti sewewłaras, obchodzone na cześć rozpoczęcia nowego wieka. Zorganizowano je w 17 r. pJLe^ ostatni raz odbyły się one w 146 r. p.n.e., tak więc początek nowego wieka wypadał w 46 r. p.n.e. czyli w okresie II wąjoj domowej. Wobec zaniechania wówczas tych uroczystości August wznowił js u podstawie orzeczenia kapłanów nadzorujących księgi sybillińskie (ęutn&cenuwt aaeria faaundi*) Hm podkreślenia, te jego pokojowe, dobroczynne dla apołecwś-stwa rządy zą pi swililwym początkiem nowego wieku. Ludi aaecularaa oblodzone uroczyście przez kilka dni zostały uświetnione hymnem, napisanym s tej okaąji parasz Horacego.
Popirrąjęi w pałni odrodzenie starej rełigii i wszelkich form związanego z nią rytuału odnosił się Angaat niechętnie do kultów wschodnich, zwalczał takie magię i astrologię, które bardzo rozpowszechniły się w okresie wewnętrznego zamętu, fliriwgólnir niechętnie cesarz odnosił się do religii egipskiej i popularnego w Rzymie kultu Izydy i Serapisa. Chcąc pozyskać sobie masy ludowa triumwirowte postanowili w 43 r. psa. wybudować świątynię Irydy, ale plan ta nigdy nie został zrealizowany- August i Agryppa usnnęii z Rzymu i jego okolic wiele prywatnych kapliczek, poświęconych egipskiej bogini. Nie zezwolono u wybudowanie świątyni jalrtraiHifcni wii A wschodniemu bóstwu.
Istotną innowacją w rełigB było wprowadzenie pewnych form kultu boskiego osoby aemegn cesarza August czynił w tym celu wysiłki ostrożnie, ale kona* kwentnie. Przygotowaniem ideologicznym było jut .boskie* pochodzenie Oktawiana, syna ubóstwionego Juliusza Cezara iDiui flliua). W 29 r. p.n.e. została dedykowana świątynia liński ago Juliusza (Oku* luliua) na Forum Romanm August wprowadzając ałmyinty kultu naa araki rgo działał znacznie ostrotoiąj nil Cezar dąiący do jawnej deifikacji. Dla Augusta duje znaczenie miało lansowanie kultu Botnulus*, założyciela Rzymu, oraz Knamwra, praprzodka rodu Juliuszów. Watns było takie przyjęcie przydomku Angustus. który iącayi się etymologksnit z auguńum, wyrażaniem woli bogów poprzez wróżby.
W samym Rzymie Utaili August nie wprowadził bespośredniego kultu swe] osoby* bo stałoby to w zbytniej sprzeczności s tradycja rn i rzymskimi, ala jut oś
30 r. p.n.e. czczono jednak geniusza Augusta, czyli jego a także
Lary jego domu. We wszystkich dzielnicach miasta Rzymu (idei) oddawano boską cześć Larom opiekuńczym skrzyżowań ulic, tzw. Lara campitala. W 7 r. p.n.e. August wykorzystał nowy podział Rzymu na ngiona - dzielni i idei, aby powiązać tan kult lokalny ze swoją osobą. Na skrzyżowaniach ulic odnowiono lararia, a w każdym s nich obok dwóch Larów umieszczono geniusza Augusta. Od tąj poty Lary skrzyżowań nile stały się Larami Augusta, a dla nadzorowania tego kultu powołano nowe collegia compUalicia, składające sio z czterech wyzwoleńców i czterech niewolników. W ten zpoeób Rzym dał przykład miastom Italii, nas tąpnie zaś prowincjom, te rełigią oficjalną obywateli winien być kult geniusza Augusta i jego Larów. Propagatorami tego koku w Italii stali się Uczni AugustaltB lub Btuiri AugustaUs, które to kolegia składały się głównie z wyzwoleńców. Powstawały one w znacznym stopniu żywiołowo i nabrały dużego znaczenia społecznego w okresie wczesnego cesarstwa, bowiem wyzwoleńcy pozbawieni możliwości kariery polityczną} pragnęli przez udział w kolegiach Augusta-les wybić się 1 uzyskać wyższą rangę społeczną dla siebie i swego potomstwa.
Właściwy kult cesarski, czyli bezpośredni kult Augusta jako boga, został zarezerwowany tylko dla niektórych ośrodków w prowincjach. Nąjwcssśniąj powstały one na Wschodzie. Istniejący tam już od D w. p.n.e. kult bogini Romy. tradycje azjatyckie kultu władców hellenistycznych przygotowały grunt do ustanowienia oficjalnego kultu prowincjonalnego. Związek miast Azji dążył już po bitwie pod Akcjum do ofiarowania boskich honorów Oktawianowi W 23 r. p.n.e. Pergamon uzyskał zgodę na budowę świątyni bogini Romy i Augusta, która stała się ośrodkiem kultu dla całej prowincji. W ślad za Pergamonem świątynie kultu cesarskiego uzyskały Nikomedia w Bitynli i Galaęja, a w 26 r. (już za rządów Tyberiusza) - Smyrna. Należy jednak zauważyć, że nawet na Wschodzie cesarz nie był traktowany jak prawdziwy bóg, znąjdował się jakby między człowiekiem a bogiem. Rzadziej składano ofiary samemu władcy, częśdąj w jego intencji (pro Balułe). Sami Rzymianie mieli poczucie inną) boakośd cesarza wyróżniąjąc jako obiekty kultu obraz princepsa {imago) 1 posągi bogów (timulacm).
Wolniej i w odmienny sposób kształtował się kult cesarski na Zachodzie. Pierwszy i nąjważniejszy jego ośrodek zorganizował pasierb Augusta, Drusus, który po stłumieniu powstania w Galii zwołał do Lugdunum 1 sierpnia 12 r. p.n.e. przedstawicieli ponad 60 galijskich plemion. Ustalono nowe zasady kultu Romy i Augusta oraz powołano zgromadzenie prowincjonalne (conciiium). U zbiegu Rodanu i Saony (od confluentem) postawiono ołtarz (ora), kapłanem nowego kultu był tacerdo*. Na pierwszego kapłana powołano przedstawiciela od dawna zaprzyjaźnionych s Rzymem Eduów. Ołtarz miał być ośrodkiem kultu dla trzech prowincji galijskich (/nu Oałtiae). Lugdunum stało się stolicą religijną tych trzech prowincji. Conciiium GaUiarum miało pierwotnie funkcje ściśle religijne, stopniowo jednak nabierało znaczenia reprezentacji interesów ludności prowincji wobec włada rzymskich, co już od dawna przysługiwało zgromadzeniom w prowincjach wschodnich {koina).
sm