Re exposure of DSC03383

Cesarz Konstantyn Wielki. Głowa monumentalnego posągu. Rozmiary wyobrałania cesarza miały podkrełlsC jego wytszoM wobec poddanych

cesarzem syna Konstancjusza Chlorusa, Konstantyna. Oficjalny August, Sewe-rus, musiał uznać Konstantyna Cesarem. Wkrótce potem uzurpował władzę cesarską syn Maksymiana, Maksencjusz, a sam Maksymianus zapragnął również powrotu do władzy. Konstantyn, któremu nie wystarczyło stanowisko Cezara, ogłosił się w 307 r. Augustem. O władzę cesarską walczyło ostatecznie ośmiu pretendentów: Galeriusz i Sewerus (legalni Augustowie), Konstantyn, Maksy-mianus, Maksencjusz, Domiąjusz Aleksander, Maksymłnus Daja i Licyniusz. Śmierć Sewera i sojusz uzurpatorów przeciwko cesarzom powołanym w 305 r. spowodowały konieczność interwencji Dioklecjana. Na zjeździe w Carnuntum w 308 r. powołany został na drugiego Augusta obok Galeriusza Licyniusz. Został on mianowany z pominięciem pierwszego Cezara, którym był Maksymłnus Daja. Walki nie ustały. Śmierć wyeliminowała niektórych cesarzy: w 310 r. zmarł Maksymianus, w 811 r. — Galeriusz.

Konstantyn dążył do jedynowtadztwa; najpierw pragnął pozbyć się Maksen-cjusza, którego pokonał w decydującej bitwie pod murami Rzymu przy Moście Mulwjjakim w 812 r. Wkrótce potem Licyniusz pobił Maksymina Daję (313 r.). Dwąj cesarze, Konstantyn jako władca Zachodu i Licyniusz jako August na Wschodzie, spotkali się w 313 r, w Mediolanie i omówili wytyczne nowej polityki rełigjjnęj przyznając chrześcijaństwu równouprawnienie z innymi religiami. Zgoda Augustów nie trwała długo. Konstantyn najpierw ograniczył terytorialnie władzę Ucyniuaza, następnie pokonał go i zabił (324 r.). Od tego roku Konstantyn

1 Wielki (Flavium Valcrius ConmtantinuB) pozostał jedynowiadcą fnygn imperium aft do 337 r., kiedy to zmarł śmiercią naturalną.

Ukoronowaniem działalności tego cesarza było założenie w 330 r. nowej stolicy na miejscu dawnej greckiej kolonii Bizancjum • Byzantion r. nazwano ją Konstantynopolem (Constantinopolia) na cześć władcy. Różne czynniki wpłynęły na tę decyzję Konstantyna. Chodziło mu w pewnym stopniu o degradację polityczną roli Rzymu, gdzie ftywe byty jeszcze wspomnienie dawnego ustroju, tan. pryncypatu, a senat rzymski pozostał ostoją tradycji pogańskich. Rola Rzymu osłabła jut jednak w czasie rządów tetrarchii, gdy siedzibą Maksymiana byt Mediolan lub Akwilęja; dawna stolica leżała zbyt daleko od centrum głównych wydarzeń epoki. Wybór Bizancjum jako nowej stolicy był spowodowany w znacznym stopniu jego doskonałym położeniem geograficznym i strategicznym, możliwością kierowania z tego centrum sprawami Wschodu (stałe niebezpieczeństwo ze strony państwa Persów) oraz bliskością prowincji naddunąjskich.

Konstantynopol miał być ośrodkiem kultury łacińskiej na obszarach zhelleni-zowanych, pod wielu względami stanowił „kopię” Rzymu, a Konstantyn czynił usilne starania, aby nowa stolica przyćmiła swą wspaniałością starą. Konstantynopol został pięknie i monumentalnie zabudowany, wzniesiono w mieście olbrzymi pałac cesarski, liczne świątynie chrześcijańskie, termy, bibliotekę i wielki hipodrom, gdzie odbywały się wyścigi konne. Dla ozdobienia nowej stolicy cesarz ściągał dzieła sztuki i zabytki z całego państwa. Konstantynopol uzyskał wszelkie instytucje, prawa i przywileje, przysługujące dotąd tylko Rzymowi, własny senat, autonomię w zakresie sądownictwa itp. Nowa stolica miała charakter chrześcijański, była znacznie bardziej związana z ustrojem późnego cesarstwa i jego ideologią niż Rzym, którego senatorowie pozostawali w pewnej opozycji do wschodnich form władzy.

Konstantyn Wielki zdołał utrwalić zasady dziedziczności tronu i synów swych dopuścił do współrządów; zapoczątkował tzw. drugą dynastię Flawiuszów. Po śmierci Konstantyna władzę objęli jego trząj synowie: Konstancjusz II, Konstantyn II i Konstans. Doszło jednak do walk między nimi. w czasie których zginęli najpierw Konstantyn II (340 r.), a później Konstans (350 r.). Cesarz Konstancjusz II (337-361 r.) był jedynowładcą Imperium od 351 r.. ale rządy jego przypadły na okres wzmożonych najazdów zewnętrznych (Persowie, Frankowie i Alamanowie) oraz trudności wewnętrznych, co wykorzystywali uzurpatorzy. Najgroźniejszego z nich, Magnencjusza, władąjącego Galią i większością prowincji zachodnich, Konstancjusz pokonał w krwawej bitwie pod Mursą (Osi-jek) w 351 r. Bitwa ta wyniszczyła doborowe siły Imperium. Najazd Franków i Alamanów na Galię zmusił Konstancjusza do uznania w 355 r. swego kuzyna, Juliana, Cezarem. Flauius lulianus okazał się utalentowanym wodzem i zdołał opanować sytuację nad Renem.

Zagrożona jednak była wschodnia część Imperium wskutek nąjazdów Persów pod wodzą króla Szapura II. Gdy Konstancjusz zażądał od Juliana przysłania znacznej części wojsk galijskich, odmówiły one wykonania tego rozkazu i obwołały Augustem Juliana. Wojnę domową przerwała śmierć Konstancjusza w Cyli-

607