Re exposure of DSC03389

Kościoła na soborach, rozstrzygania sporów między sektami chrześcijańskimi itp. Chrześcijaństwo w zamian za uzyskanie swobody wyznania i wiele przywi. lejów musiało uznać swoisty autorytet cesarza takie w sprawach religijnych i mu się podporządkować.

Kościół chrześcijański odzyskał utracone w czasie prześladowań za Dioklecjan a mąlątki i świątynie, szybko wzrastał w bogactwo i potęgę. Równouprawnienia za Konstantyna było raczej pozorne, chrześcijaństwo stało się ta jego rządów religią uprzywilejowaną. Cesarz np. zniósł stare ustawy Augusta, godzące w bezcennych i bezdzietnych, byty one bowiem sprzeczne z zasadami chrześcijan głoszącymi pochwałę tycia w celibacie. Jurysdykcja biskupów uzyskała moc prawną, a kler otrzymał wiele przywilejów. Powstały liczne świątynie chrześcijańskie w różnych częściach Imperium, zwłaszcza w Palestynie, Konstantynopolu i Rzymie.

We wczesnym chrześcijaństwie nie było jednolitości założeń społecznych i doktrynalnych. W miarę wykształcania się doktryny Kościoła zaczęły powstawał różne kierunki nieortodoksyjne. Spory wewnętrzne nabrały nowąj ostrości z chwilą oficjalnego uznania Kościoła chrześcijańskiego. Konstantyn musiał ustosunkować się do dwóch głównych czynników rozbijających jedność Kościoła, tak potrzebną władzy cesarskiej. Stały się nimi donatyzm i arianizm.

Donatyzm był wytworem afrykańskim i miał charakter schizmy; wyrósł w wyniku sporu o stanowisko biskupa Kartaginy między Cecylianem a Majorianem, po jego śmierci zaś Donatem. Zwolennicy tego ostatniego - „donatyści” - występowali przeciwko tym chrześcijanom, którzy podporządkowali się edyktom cesarskim z lat 303 1 304; uważali ich za zdrąjców (traditores), żądali usunięcia kapłanów-grzeszników. Opowiedzenie się Konstantyna i zjazdu biskupów czyli synodu w Arelate f Arles) w 314 r. za prawowiemością Cecyliana było przyczyną utworzenia odrębnego Kościoła w Afryce, na którego czele stanął odtrącony biskup Donatus. Walka między oficjalnym Kościołem a donatystami miała silne podłoże społeczne, znalazły w niej także odbicie separatystyczne dążenia miast afrykańskich i niezadowolenie najuboższej części ludności (ruch tzw. agonistyków).

Dążenia separatystyczne w Afryce wystąpiły z całą siłą pod koniec IV w. Za rządów Walentyn tana I wybuchło powstanie pod wodzą Firmusa, które objęło prawie całą Mauretanię. Finnua zdołał zdobyć nawet stolicę prowincji, Cezareę, cieszył się wielką popularnością wśród ludności afrykańskiej, został obwołany przez Maurów królem, powszechnie poparli go donatyści. Dopiero wystanie do Afryki wojsk z innych prowincji i umiejętności znakomitego wodza, Teodoąjuaza (qjca późniejszego cesarza), położyły kres ciężkiej i długotrwałej wojnie (370-375 r-)-Donatyzm i separatystyczne dążenie prowincji afrykańskich znalazły swój wyru takie w ruchu Giłdona (897-398 r.).

Inny charakter miał arianizm. Wyrósł on na gruncie egipsko-hellenistycz-nym w Aleksandrii będącej nadal centrum myśli hellenistycznej i wielkim ośrodkiem chrześcijaństwa. Kierunek ten zyskał szczególnie wielu zwolenników we wschodniej części Imperium. Twórcą nowej Interpretacji doktryny chrześcijańskiej był prezbiter aleksandryjski, Ariusz (Areios, ok. 266-330 r.). Starał się on

w racjonalistyczny sposób wytłumaczyć dogmat Trójcy św. W jego interpretacji wieczny był tylko Bóg-Ojciec, jego tworem był syn Logos. Chrystus jako syn nie jest równy 'współ istotny) Bogu-Ojcu, a tył-ko do niego podobny. Arianizm zyskał bardzo wielu zwolenników w różnych częściach Imperium, pomimo oporu ze strony znacznej części biskupów. W 325 r. zebrał się w Nicei (Nikai) w Azji Mniejszej sobór powszechny chrześcijańskich biskupów z całego cesarstwa. Był to pierwszy sobór ekumeniczny. Brało w nim udział około trzystu biskupów, prawie wyłącznie ze Wschodu, a tylko kilku z Zachodu. Konstantyn uczestniczył w posiedzeniach soboru; zależało mu bardzo na utrzymaniu jedności Kościoła. Sobór w Nicei potępił oficjalnie arianizm uznąjąc go za herezję; sam Ariuaz został skazany na wygnanie. Podstawy dogmatyczne Kościoła katolickiego zostały ujęte w tzw. nicejski symbol wiary, zakładający współ-istotność Boga-Ojca i Syna.

Pomimo oficjalnego potępienia arianizm miał nadal bardzo wielu zwolenników nawet na dworze cesarskim. Tę formę chrześcijaństwa zaczęły także przyjmować plemiona barbarzyńskie, przede wszystkim Wizygori, ponieważ najwcześniej dotarli do nich miąjonarze ariariscy.

Biskup ariański, Wulfila przełożył Biblię na język Gotów. Za pośrednictwem żol- Julun Apa*uta (Puyt, Luwri nierzy germańskich arianizm znalazł poważne oparcie w armii. Władza cesarska wielokrotnie zmieniała swój stosunek do arianizmu. Sam Konstantyn Wielki pod koniec żyda sprzyja! arianionowi. Konstancjusz II był arianinem, doprowadził on do wygnania biskupów katolickich, których stanowiska obsadził arianami. Zadekłą walkę ideologiczną z cesarzem arianinem prowadził biskup Aleksandrii, Atanazy, gorliwy obrońca symbolu nicejskiego, Był on wielokrotnie wypędzany z Aleksandrii, do której jednak wracał.

Nowe synody biskupie z przewagą arian potępiły postanowienia soboru nicejskiego. Sprzyjał arianom również cesarz Walens (364-378 r.), sprawujący władzę we wschodniej częśd Imperium; był on jednak skłonny do pewnej tole-