49267 Re exposure of DSC03318

pÓ«. Na listach proskrypcyjnych Sulli umieszczono imiona 2600 ekwltów. Popq. lany sos tali rozbici politycznie i osłabieni.

Kompromis 70 r. p.n.e. (po powstaniu Spartakusa) złagodził napiętą «yt«. ację. Z inicjatywy umiarkowanego skrzydła popularów cofnięto nąjbardiiąj dnu-niące ustawy Sulli (przede wszystkim przywracając władzę trybunów ludowych powołano do sądzenia spraw o nadużycia w prowincjach trybunały misuaoą skladąjące się w V5 z senatorów, w VS z ekwitów i w ln z samotną} grup; społeczeństwa, określanej mianem trtbuni aeraru. W stronnictwie popularów zaszły dalsze poważne przemiany. W wyniku stałego zmniejszania się liczebno ia i roli polityczną) chłopstwa coraz większe znaczenie uzyskiwał plehs mląjtld, nie mąjący jasnego programu, zmienny w swych nastrojach i skłonny do rot-strzygania kwestii spornych siłą. Przykładem nowego typu przywódcy popułt-rów może być Publiusz Klodiusz. trybun ludowy 58 r. p.n.e., który dysponował ushrąjonymi oddziałami proletariuszy i przeprowadził wielo reform radykalnych społecznie; uchwalono np nową Jer /łuaeitoho, zapewniającą darmowe ta-dawnktwo zboża.

Wszystkie zmiany zstręoee i nowe układy stronnictw nie miały tziinzfa wpływu na sytnaję prowincji, które pozostawały nadal obiektem bazUtstncp wyzysku. Każdy namiestnik aydzt tylko o własnych korzyściach, nie troocząc się zupełnie o to, co zostawi swemu następcy. Kiedy prokonsul Marek Cicero przybył w 51 r. p.nję. do Cjbęi (<» południu Aęi Mni^sząj), zarządzanej poprze-dmo przez wpływowego rwlah Apptusza Klaudiusza, zastał prowincję w stanie wręcz rozpaczliwym, „wyniszczoną prawic na wieka*. Krótkowzroczność rządów noóilitas doprowadziła poprzez prowadzenie gospodarki rabunkowej do wyniaa* czenia eknunemrznago niegdyś bardzo bogatych krąjów. Typowym przykładem może być mpowza prowincja Azja. niegdyś bogate państwo pergamoóskie. Nieumiejętność zarządzania prowincjami i ich bezlitosna eksploatacja stały a| jednym z eharakteiyatycmych znamion kryzysu republiki. Pierwszym politykiem. który zapoczątkował poważne zmiany w systemie zarządzania prowincjami, był Juliusz Cezar. Jego zasady zostały w większości przejęte i zrealizowane przez nowy typ nSnpi — cesarstwo.

Z. Nadzwyczajna pozycja wodza, J wojna domowa (83-82 r. pjteJ

Długoletnie namiestnictwo prowincji i sprawowanie dowództwa nad armią wytworzyło bardzo sWwą więź między wodzem i zależnym od niego wojakiem Wódz decydował o przydziałach łupów dla żołnierzy, on troszczył się o zaopatrzenie weteranów. Armia czoła się znacznie bardziej związana ze swoim dowódcą nit z odległymi władzami państwowymi w Rzymie. Gotowa była pójść za swoim wodzem nawet przeciwko władzom. Taka sytuacja zaistniała po raz pierwszy na początku I w. p.n.e. w czasie walk politycznych między Mariuszem i stronnictwem popularów z jednej strony, a Solłą i stronnictwem senackim z drugiej.

Lucjusz Korneliusz Sulla otrzymał naczelne dowództwo w wojnie na Wacho* dile przeciw Mltrydateaowi, królowi Pontu. Kiedy Sulla prowadził działania wojenno w Grecji i w prowincji Aąji, w Rzymie doszli do władzy popularzy, którym przewodzili Mariusz i Cyn na. Mariusz zmarł wprawdzie na początku 86 r. p.n.e. (był to jego siódmy konsulat), ale Rzym pozostawał nadal w ręku popularów. Sulla nie chciał pogodzić się z tą zmianą sytuacji w Rzymie, zakończył motllwie szybko wojnę z Mltrydatesom w 86 r. p.n.e. i skierował swe wojska do Italii. Było to pierwsze utycie armii rzymskiej przeciwko legalnym władzom republiki. WlOBną 83 r. armia Sulli wylądowała w Brundizjum. Rozpoczęła się wojna domowa. Zwycięstwo Sulli zapewniło mu bezterminową dyktaturę. Krwawe prześladowania stronników popularów nadały szczególnie złowrogie piętno reakcyjnym rządom Sulli. Zdobył on władzę dzięki armii, ale starał się opierać przede wszystkim na arystokracji senatorskiej, która była niechętna dyktaturze militarnej. Sprzeczność między interesami nobilitas i nową formą władzy zmusiła Sullę do rezygnacji ze stanowiska dyktatora w 79 r. p.n.e. Ta pierwsza, regularna wojna domowa stała się w Rzymie istotnym precedensem.

3. Geneza I triumuńratu i namiestnictwo Cezara w Galii

Około 60 r. p.n.e. nąjpotężniejszym człowiekiem w Rzymie był Gnąjusz Pom-pejusz. Rozpoczął on karierę jako sullaóczyk, zdołał po długim oporze pokonać skoncentrowane w Hiszpanii siły byłych stronników Mariusza, którym przewodził wybitny wódz, Kwintus Sertoriusz. W 67 r. p.n.e. Pompejusz otrzymał nad-zwyczajne pełnomocnictwa do walki z piratami, a w rok późnię) osiągnij upragnione dowództwo w wojnie z Mitry da tesem pontyjskim. Siły mOitame króla Pontu zostały jut wyczerpane w czasie wojny, którą prowadził do 66 r. p.n.e. Lucjusz Lukullus. Po odwołaniu Lukullusa Pompejusz zaczął odnosić szybkie i dość łatwe zwycięstwa na Wschodzie. Utworzył nowe prowincje: Bitynię-Pont i Syrię oraz zadbał o interesy rzymskie na Wschodzie tworząc system państw klientelnych. Po wąjnie z Mitry datesem (62 r. p.n.e.) Pompąjusz powrócił do Italii i wylądował w Brundizjum. Wbrew obawom senatu nie poszedł w ślady Sulli i rozpuścił armię.

Trudności polityczne, na jakie natknął się niespodziewanie w Rzymie (senat odmawiał zatwierdzenia jego zarządzeń na Wschodzie i utworzenia nowych prowincji; upadła takie możliwość nadania ziemi weteranom), skłoniły go do pojednania się ze swym dawnym kolegą z okresu konsulatu (70 r. p.n.e.), Markiem Krassusem. Trzeci partner układu, Gajusz Juliusz Cezar, był dopiero kandydatem na konsula. Tąjna umowa trzech mężów z 60 r. p.n.e. (tzw. I triumwirat) umożliwiła Cezarowi osiągnięcie konsulatu na 69 r. p.n.e. i zapewnienie sobie namiestnictwa Galii PrzedaJpąjskiąj i llyricum (Dalmacja). Później uzyskał także namiestnictwo Galii Narbońakiąj. Dopiero ten fakt dał silną pozycję polityczną Cezarowi i uczynił z niego rywala Pompejusza. Trzeci z triumwirów, Krassus,

477