Re exposure of DSC03303

na operowaniu luźnymi oddziałami kohortami •. liczącym: po S mampuły, rezyg-nując ze tnrtep* sapka aanpriaaagD. flmaiww poprawiała się takte sytuacja w Italii: Rzymianie zą>ęłi Kapuę i Tarent

Zwycięzca a wpqr hwaparakiej. Scypio.    starania o konsulat na 206 r.

pne. *ltifrirtD arystakasycamaachowawcae (zwłaszcza Fabiusz Maksymus) było przeciwne tej kandydaturze, swatając, że Scypio jest zbyt młody i nie przeszedł obowiązującej pad kanni arr ni kariery politycznej. Scypio zdołał jednak przełamać opór prnria nikśw został konsulem 205 r. i od razu zaczął energicznie przygotowywać wyprawę do Afryki. Chciał bowiem zaatakować Kartaginę bezpośrednio w samym centrum państwa. Pomimo trudności czynionych stale przez opozycję, której przodu a wżńriem byt m.in. M. Porcjuzz Kato. kwestor przy Scyptonie, wdało się konsulowi wyposażyć armię i przenieść wojnę na teren Afryki.

Na wieść o wylądowania wojsk rzymskich w Afryce władze kartagióskie odwołały Hannibala z Itafii (203 r.). Wielki wódz z talem opuszczał ziemię italską, na której jeszcze nikt go nie pokonał. Ale Kartagina była w niebezpieczeństwie. Losy wojny rozstrzygnęły się w bitwie pod Zamą w 202 r. p.n.e. Tu, na ziemi afrykańskiej, stanęli przeciw sobie dwaj wielcy wodzowie, Hannibal i Scypio. Wspomagał Rzymian król numidyjski, Masynisaa, który przywiódł oddziały znakomitą} jazdy. Scypio odniósł pełne zwycięstwo uzyskując w nagrodę przydomek .Afrykański”. Kartagina musiała zawrzeć pokój.

Warunki pokoju (201 r. p.n.o.) były bardzo ciężkie dla pokonanych. Kartagino Mi riicita wszystkie posiadłości poza Afryką. Musiała wydać Rzymowi całą flotę t wyjątkiem 10 okrętów strażniczych, zapłacić olbrzymią kontrybucję 10 tysięcy tulontów. Nie wolno było Kartaginie prowadzić jakiejkolwiek wojny bez zezwolenia Rzymu. Lojalności Kartaglńczyków na terenie Afryki miał odtąd pilnować Maaynlann, który znacznie umocnił twoje państwo.

Rzymianie zwyciężyli w tej bardzo ciężkiej wojnie nie tylko dzięki temu, że mogli namizcle przociweluwić Hannibalowi utalentowanego wodza. Jak słusznie stwierdził Pnllbiusz, „wyższość Rzymian polegała na nieprzebranych zasobach i na liczebnej przewadze ich wojska". Rzymianie walczyli na terenie własnego kraju, ich armia składała aię z wolnych obywateli, którzy bronili właanej ziemi. Hannibal znś działał na obcym terenie mając do dyspozycji głównie oddziały nąjemnlków. Ludy italskie nie udzieliły mu tak skutecznej pomocy, jakiej się spodziewał.

W wyniku II wojny punickiej powiększyło się znacznie terytorium Imperium Romanum. Nowe prowincje powstały w Hiszpanii w 197 r., po kapitulacji Syra-kuz władza Rzymu rozciągnęła się na całą Sycylię. W swej drugiej fazie wojna nabrała ze strony Rzymian charakteru zaborczego otwierając dalsze etapy podbojów w rejonie Morza Śródziemnego.

Wojna toczyła się w atmosferze ostrej walki politycznej. Stronnictwo .demokratyczne" nie odrodziło się już w Rzymie po śmierci Flaminiusza i klęsce pod Kannami. Wystąpiła jednak z całą ostrością rywalizacja dwóch ugrupowań (fac-lionen) nobilów. Na czele jednego z nich, zaciekle konserwatywnego, stał najpierw Fabiusz Maksymus, później Kato Starszy. Drugiemu, umiarkowanie postępowemu, przewodził ród Korneliuszów ze zwycięzcą spod Zamy na czele, którego błyskawiczna kariera była zaprzeczeniem obowiązujących dotąd zasad ustroju politycznego. Podczas walk w Hiszpanii (w roku 209 lub 208) Scypio został obwołany przez armię imperatorem. Był to pierwszy w dziejach Rzymu fakt nadania tego tytułu. Autorytet Scypiona w armii i społeczeństwie rzymskim wzmacniała jeszcze atmosfera wywyższenia religijnego wodza, .ulubieńca’ Jowisza. II wojna punicka wywołała zasadnicze przemiany ekonomiczno-społeczne w Italii, których to skutków nie zdołano już nigdy odwrócić.

3. Wojny macedońskie

W I połowie II w. p.n.e- ścierały się w Rzymie dwie tendencje w polityce zagranicznej. Pierwsza z nich, reprezentowana zwłaszcza przez Scypiona Afrykańskiego Starszego, wyrażała się łacińską zasadą: diuide et impera (.dziel i rządź"). Rzym miał się starać o utrzymanie jak najszerszego systemu sojuszy politycznych z różnymi państwami, nie dopuszcząjąc do wzrostu potęgi któregokolwiek z tych państw. Zasadą było popieranie słabszych przeciw silniejszym, jeśli ci słabsi wzrośli zanadto w potęgę, układ automatycznie aię zmieniał. Taki-

447