lacyjny — naturalny lub sztuczny (mechaniczny) — zapewniający stałą wymianę powietrza, co ma znaczenie w każdym zakładzie pracy, ale szczególnie tam, gdzie w czasie produkcji powstają pyły, gazy i pary.
Hałas może być przyczyną zakłóceń prawidłowego działania organizmu i wystąpienia objawów zmęczenia, np. w postaci dekoncentracji uwagi, spóźnionych reakcji itp., dlatego konieczne jest eliminowanie go bądź maksymalne ograniczenie. Nie wszędzie i nie zawsze jest to możliwe w oczekiwanym stopniu, należy wtedy bezwarunkowo stosować odpowiedni sprzęt ochrony osobistej.
Wszystkie pomieszczenia produkcyjne muszą być oświetlone światłem dziennym, gdyż najlepsze oświetlenie pochodzi ze źródła naturalnego. Okna i świetliki powinny być zawsze czyste, by brud nie pochłaniał promieni świetlnych. Okna powinny być ponadto wyposażone w zasłony dla ochrony przed silnym promieniowaniem słońca.
Oświetlenie naturalne często wspomagane jest sztucznym. Źródła emitujące światło powinny być rozmieszczone tak, aby nie raziły oczu pracownika, czyli nie powodowały oślepienia. Jest to bardzo ważne przy oświetleniu maszyn i urządzeń — zwłaszcza ich części ruchomych, a także przy oświetleniu sąsiadujących pomieszczeń czy ciągów komunikacyjnych, gdzie stopień natężenia światła powinien być w zasadzie jednakowy.
Pracodawca jest zobowiązany do dostarczenia bezpłatnie odzieży ochronnej, sprzętu ochrony osobistej i innych środków ochronnych pracownikom zatrudnionym przy pracy narażającej na uszkodzenie ciała lub urazy mechaniczne, oparzenia, zatrucia, porażenia prądem, a także pracownikom zatrudnionym w niskich temperaturach, wilgoci, hałasie lub innych warukach szkodliwych dla zdrowia. Pracodawca obowiązany jest
do zapewnienia prania, odkurzania, suszenia i odpyla* nia odzieży ochronnej.
Odzież ochronna stosowana jest dla wyeliminowania szkodliwego oddziaływania ila człowieka niebezpiecznych dla zdrowia elementów pracy. Odzież ochronna — to ubrania, okrycia, bielizna, nakrycia głowy, rękawice, buty. Sprzęt ochrony osobistej używany jest dla zabezpieczenia zdrowia i życia pracownika.
Odzież robocza stosowana jest przy pracach, podczas których pracownik narażony jest na brudzenie i niszczenie odzieży. Odzież robocza ma chronić przed zimnem i przemoczeniem w normalnych warunkach klimatycznych (w warunkach typowych dla danej pracy stosuje się odpowiednio dostosowaną odzież ochronną). Odzież robocza — to również obuwie skórzane, obuwie gumowe i tekstylne.
Rzemieślniczy zakład pracy zobowiązany jest zapewnić zatrudnionym w nim pracownikom higieniczne warunki pracy przez umożliwienie korzystania z właściwych urządzeń oraz dostarczanie niezbędnych środków higieny osobistej. Zasada ta powinna być realizowana w drodze odpowiedniego planowania i przygotowania zakładu już na etapie jego projektowania i budowy, a także przez systematyczne utrzymywanie czystości w pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych i stałe funkcjonowanie niezbędnych urządzeń. Przez pomieszczenie higieniczno-sanitarne rozumie się szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskiem, pomieszczenia osobistej higieny kobiet, ubikacje, jadalnie, pomieszczenia do ogrzewania pracowników, pomieszczenia do prania, dekatyzowania, suszenia i odpylania odzieży ochronnej i roboczej. Oczywiście w przeciętnym tzw. statystycznym zakładzie rzemieślniczym nie występują wszystkie wymienione rodzaje pomieszczeń.
--Naturalnie rzemieślnik zatrudniający w swoim zakładzie kobiety i młodocianych uczniów jest zobowią-
23