S5001248

134

EPOKA ŻELAZA

ne, oraz kilka ciałopalnych. W końcu II w. przed n.e. docierają Celtowie przez Bramę Morawską także na Górny Śląsk 1 zachodni skrawek Małopolski. Celtowie przynieśli z sobą rozmaite zdobycze techniczne, np. znajomość koła garncarskiego i żarn obrotowych, pierwsze monety wraz z gospodarką pieniężną, lepszą uprawę roli posługującą się radiami z ra-dlicą żelazną, doskonalszą broń, piękne ozdoby, nowe narzędzia pracy (np. nożyce) i pierwsze ostrogu!

Do najstarszych grobów^-teltyckich na Śląsku, wyłącznie szkieletowych, pochodzących z pierwszej połowy III w. przed n.e. zalicza się grób z Pierzwina w pow. kożuchowskim. Nieco młodszy jest grób 8 z Żernik Wielkich w pow. wrocławskim. Oba groby zawierają jeszcze wyraźne elementy kultury łużyckiej w postaci naszyjników z grubego drutu (ryc. 88a—b). Współczesne lub nieco późniejsze są nieliczne groby odkryte w Domaniowie, Kucharach i w Swojkowie w pow. oławskim, w Górzcu i w Ple w pow. strzełińskim oraz w Zębicach w pow. wrocławskim. Poza grobem z Pierzwina pochodzącym jeszcze z końca starszego okresu lateńskiego można resztę wymienionych grobów zaliczyć do wczesnej fazy środkowego okresu lateńskiego, czyli do drugiej połowy III w. Typowe formy ceramiki reprezentuje naczynie wazowate ręcznej roboty z Pierzwina. Naczynia toczone na kole nie były jeszcze wówczas wyrabiane przez ludność celtycką na Śląsku. Z ozdób były nadal w użyciu naszyjniki z końcami pieczątkowatymi (Kuchary) oraz naszyjniki z Pła w pow. strzełińskim, którego oba końce pieczątkowate odlane zostały razem, a koniec spiczasty wtykany był w otwór umieszczony w końcu zgrubiałym. Z bransolet były szczególnie licznie reprezentowane okazy brązowe ze stykającymi się zgrubiałymi końcami, nieraz poprzecznie karbowane, dalej rzadsze okazy podobne, z końcami prosto uciętymi, zdobione czasem wytłaczanymi krzyżykami (Zemiki Wielkie), wreszcie żelazne bransolety poprzecznie karbowane. Z innych ozdób były znane w tym czasie zapinki brązowe wczesnolateńskiego typu duchcowskiego z odgiętą nóżką zaopatrzoną w kuliste zgrubienie (Pierzwin) i podobne zapinki żelazne (Zemiki Wielkie). Być może, że typem łużyckim są także dwa łańcuszki z drobniutkich kółeczek z grobu II w Pierzwinie, analogiczne do podobnego łańcuszka znalezionego w grobie kultury łużyckiej we Wro-ćławiu-Księżu Wielkim. Z tegoż grobu znamy też wisiorek z przekłutego kła niedźwiedziego i szczątki kolii z brązowych i żelaznych kółeczek, paciorków szklanych i bursztynowych, podługowatego wisiorka kościanego, pierścionka bursztynowego i guzka z blachy brązowej z dwoma otworami. Być może, że do tego wczesnego okresu kultury celtyckiej należy też żelazny grot oszczepu z grobu I w Pierzwinie z wyjątkowo długą tuleją i krótkim, wąskim liściem.

Hyc. 61. Inwentarz grobu celtyckiego z Głownina, pow. strzelecki: a — żelazny grot oszczepu; b — mlecz żelazny w pochwie; c — żelazne okucie brzegu tarczy; d, e — żelazne zapinki typu wczesnolateńsklego; / — żelazne kółko od pendentu; g — częSd żelaznego łańcucha do zawieszania miecza; ft, i — bransolety lignitowa (h) 1 żelazna (1); k — umbo żelazne

Znacznie liczniejsze są groby szkieletowe młodsze przypadające głównie na II w. przed n.e. Obok grobów wojowników wyposażonych w broń, a więc miecz, groty oszczepów i metalowe okucia tarczy, spotykamy tu nieco częściej groby żeńskie z charakterystycznymi ozdobami Do naj-bogaciej wyposażonych grobów męskich należy grób I z Głownina w pow. strzełińskim zawierający grot oszczepu z bardzo długą tulejką i ze stożkowatym dolnym okuciem drzewca oszczepu, tzw. tokiem (ryc. 91a), taś-mowaty uchwyt tarczy, czyli umbo (ryc. 91k), oraz okucie jej brzegu (ryc. 91c), części łańcucha (ryc. 91f, g), na którym zawieszony był miecz w pochwie (ryc. 9 lb), 2 zapinki typu wczesnolateńsklego (ryc. 91d, e), bransoletę otwartą (ryc. 91i), wszystko z żelaza, oraz zamkniętą bransoletę lignitową (ryc. 91h). Dalsze groby wojowników celtyckich znamy z Sobociska w pow. wrocławskim. Odkryto tu 8 grobów męskich z bronią, z których 7 wyposażonych było w miecze i groty oszczepów, a 5 prócz tego w żelazne okucia tarczy, 4 groby zawierały zapinki, jeden zaś bransoletę. W grobach żeńskich, nieco liczniejszych, spotykamy wyłącznie ozdoby: zapinki (ryc. 921, n) i bransolety lub nagolenniki (ryc. 92f, g).