S5001352 (2)

upculiinta¹ ślizgania się lub czołgania, Dziecko doświadcza wówczas przednie] i tylnej części tułowia w kotitakcle z. podłogą, materacem, przyrządem ginuiaslyc? nym lub i dalami innych osób.

Jeśli środek ciała jest ruchomy i czuły¹ to znaczy, że dziecko potrafi się uczyć z doświadczeń ruchowych. Wskazuje, Ze nowe doświadczenia trafiają do Jego data. MoZna to wyraZnie zaobserwować, gdy ciągnie się dziecko po podłodze, ślizgając je „slalomem” raz w jedną raz w drugą stronę. JeZeli dziecko wygina się w talii w elastyczny i płynny sposób, to znaczy, Ze jest ono rozluźnione i Ze informacje docierają do jego ciała, Nie ntoZtta nauczyć nowych umiejętności w zakresie świadomości ciała, jeśli jego środek jest usztywniony. Szczególnie ważne są brzuch i splot słoneczny. Świadomość tych części ciała nie moZe pozostawać w izolacji od świadomości pleców, barków i bioder.

Wszystkie ćwiczenia kształtujące świadomość tułowia powinny być prowadzone w przyjemny sposób, w formie zabawy. Świadomość tułowia najlepiej rozwija się w kontakcie z mocnym podłożem (np. z podłogą), ponieważ ciało dobrze podparte może się poruszać swobodniej niż w pozycji stojącej, w której trudniej utrzymać równowagę. Dziecko przestaje się skupiać na utrzymywaniu równowagi i z przestrzennego punktu widzenia jego tułów porusza się z większą elastycznością oraz może rozwinąć większą ruchliwość we wszystkich stawach.

Hoczne ruchy tułowia. Usztywniony kręgosłup dziecka można rozluźnić w ćwiczeniu pełzania , jak jaszczurka”. Dziecko kładzie się na brzuch, jego łokieć ł kolano po jednej stronie dotykają się, co powoduje wygięcie w tę stronę kręgosłupa. Następnie dziecko wyciąga przed siebie drugą rękę, a nogą popycha ciało do przodu tak, aż drugie kolano spotka się z łokciem, powodując wygięcie się kręgosłupa w przeciwnym kierunku. W ten sposób dziecko pełza po podłodze do przodu, osiągając maksymalne wygięcie kręgosłupa raz w jedną, raz w drugą stronę. Skręty kręgosłupa mogą być obserwowane z góry przez partnera stojącego nad pełzającą osobą.

Taki sposób poruszania się po podłodze jest możliwy także w przypadku dzieci i dorosłych niepełnosprawnych fizycznie, nawet gdy nie potrafią samodzielnie stać. Mogą oni również wczołgiwać się jeden na drugiego, aż powstanie „góra” zbudowana z ludzi. Fizyczna świadomość własnego ciała, niezależność w poruszaniu się oraz kontakt fizyczny są szczególnie istotne dla ludzi stale poruszających się na wózkach inwalidzkich. Podczas pełzania czy czołgania się po podłodze łatwo o kontakt wzrokowy, gdyż w naturalny sposób wzrok skierowany jest na innych ludzi, znajdujących się w tej samej pozycji.

Do ślizgania i czołgania konieczna jest podłoga równa, czysta, nieco śliska ł ciepła w dotyku.

„Puczka". Najprostszy sposób zwinięcia się w kłębek to zrobienie „paczki" lub „pakunku*⁴. Dziecko kładzie się na boku I obejmuje ramionami kolana. Jego partner stara się „rozpakować paczkę", ciagngc za ręce i nogi — delikatnie, gdy dziecko jest małe lub słabe, lub teZ energicznie, jeżeli dziecko jest silne i walczy o zachowanie zwiniętej pozycji. Trzeba pamiętać, Zęby ostatecznie ciągnącemu nie udało się otworzyć „paczki” — ćwiczenie ma bowiem na celu rozwijanie siły dziecka przez opieranie się próbom otwarcia.

Świadomość środka ciała jest u wielu dzieci z poważnymi trudnościami W uczeniu się bardzo niewielka albo wręcz Żadna i zwinięcie się w kłębek będzie wymagało pomocy z zewnątrz. Dorosły moZe pomóc dziecku przyjąć skuloną pozycję. Przytulając je i obejmując może nadać ciału odpowiedni, kulisty kształt, w którym wszystkie części ciała znajdują się blisko siebie. Zwinięcie w kłębek 1 pozycja dośrodkowa (w odróżnieniu od rozwiniętej) są ważne, ponieważ wszelki ruch skierowany w przestrzeń —• na zewnątrz, żeby w ogóle miał sens, musi pochodzić „od siebie” — ze środka ciała. Często można obserwować, jak tariczące lub ćwiczące dzieci poruszają się w niespójny sposób, a ich ruch nie jest skoordynowany, dotyczy tylko krańcowych części ciała i nie pochodzi z jego środka. Można powiedzieć, Ze ruch w przestrzeni nabiera sensu dopiero wówczas, gdy dziecko doświadczy już środka swojego ciała.

Dzieciom łatwiej będzie „zrobić paczkę”, jeśli spróbują najpierw „otworzyć paczkę” Wykonaną przez nauczyciela. Nauczyciel kładzie się na plecach obejmując ramionami kolana. Dzieci ciągną za jego ręce i nogi (nie więcej niż ośmioro na raz!), a dorosły powoli ulega im i pozwala się otworzyć, pilnując jednak, aby dzieci włożyły w to odpowiednio dużo wysiłku.

Trudniejszą próbę na zdolność utrzymania pozycji dośrodkowej można przeprowadzić z nieco bardziej sprawnymi dziećmi. Dzieci zwijają się w kłębek na podłodze, twarzą w dół, a dorosły podnosi każde z nich w górę. trzymając za klatkę piersiową i w talii. Dzieci unoszone w górę utrzymują skuloną pozycję, przeciwstawiając się sile ciążenia (fot. 34). Można to robić jedynie ze stosunkowo lekkimi dziećmi, w wieku od trzech do siedmiu lat. Jest to łubiane ćwiczenie, daje dzieciom poczucie satysfakcji. Jeżeli dziecko nie utrzyma pozycji, należy wrócić do wcześniejszych prób, w których leży ono skulone na boku.

Dobrze będzie przećwiczyć „paczki”, zanim jeszcze zacznie się robić przewroty. Dzięki temu dzieci nauczą się trzymać kolana blisko (warzy, a całe ciało w pozycji skulonej. W rezultacie zachowają tę pozycję podczas ćwiczenia przewrotów.

Interesujące jest porównanie zdolności do utrzymania „paczki" i przeciwstawienia się sile ciążenia u prawidłowo rozwijającego się dziecka w wieku trzech lub czterech lat oraz u dziecka o zaburzonym rozwoju. Dziecko z dobrze wykształconą świadomością środka ciała pozostanie zwinięte w kłębek, choćby tylko przez chwilę.

Podczas wykonywania przewrotów do przodu i w tył (zob. rozdział 1) dzieci uczą się utrzymywać zwiniętą pozycję przez całe ćwiczenie, także i wtedy, gdy znajdują się do góry nogami. Czasem zdarza się, że podczas przewrotu do przodu przez ramię dorosłego, dziecko wygina plecy w łuk w odwrotną stronę. Trzeba mu

Al

1

Świadomość środka ciała

Jeżeli dziecko potrafi zwinąć się w kłębek, to znaczy, że jest świadome środka ciała, do którego się zwija.