S5006920 (2)

4.    jak odm. 1, lecz ze szpiczastym występem odchodzącym ukosem w dół z lewego luku pomiędzy drugą i trzecią poprzeczką od góry (egz. nr 5);

5.    jak odm. 1, lecz z kropką osadzoną na wąskim, pionowym żeberku i ze szpiczastym występem odchodzącym ukosem w dót z lewego luku pomiędzy drugą i trzecią poprzeczką od góry — połączenie cech odm. 3 i 4 (egz. nr 6, 9,14).

Geneza wyobrażenia z rewersów opisywanych monet nie budzi wątpliwości. Jest ono kolejnym i z całą pewnością najmłodszym etapem ewolucji motywu trójkąta promienistego. Sposób przedstawiania łukowatych żeberek z odchodzącymi od nich „promieniami” znany jest z ósmych części staterów typowych dla mennictwa Wielkich Bojów, zwłaszcza emisji bez napisu BIA/BIAT na awersie³². Na żadnym z nich nie ma jednak kropki pomiędzy lukami³³. Motyw taki znany jest tylko z unikatowej monety odkrytej w warstwach destrukcyjnych późnolateńskiej budowli kamiennej na terenie oppidum w Bratysławie³⁴. Do wybicia tej drobnej monetki użyte zostało prawdopodobnie słabe srebro³⁵, jej waga wynosi zaledwie 0,38 g, a średnica 0,7 cm. Stylistyka rewersu (awers jest gładki, jeśli pominąć ślady negatywu przedstawień z rewersu), na którym czytelne są dwa luki i ukośne żeberka, nie pozostawia wątpliwości, że jest to moneta bojska. Pod względem metrologicznym (obol? hemiobol?), odstaje ona od modelu bojskiego systemu menniczego z okresu D w kształcie, w jakim obecnie go postrzegamy. Znalezisko to pozwala jednak przypuszczać, że wzorcem dla omawianych monet z Jankowa była jakaś emisja wielkobojska z terenów Panonii. Obecność dodatkowych szczegółów, które stały się podstawą wydzielenia przedstawionych wyżej wdmian, to już najpewniej specyfika lokalna. Dodatkowe żeberka powstały prawdopodobnie w wyniku błędu popełnionego w trakcie rycia przedstawień na stemplu (ukośne przy lewym luku) lub jakiejś jego wady (pionowe przy kropce), które powielane były z premedytaqą na kolejnych emisjach. I tak przedłużenie iysunku górnej poprzeczki z lewej strony, takie jak widoczne na monetach nr 4 i 13, mogło dać początek szpiczastym skosom z rewersów odmiany 4. Jedyną dokładną analogię dla opisywanego tu typu stanowi moneta odkryta na cmentarzysku wielbarskim w Leśnie (gm. Brusy, pow. chojnicki)³⁶. Zinterpretowana błędnie jako import z rejonu

■    ³² P a u 1 s e n, o.c., nr 706-708; Kolnikova, o.c., ryc. 1: 7-12.

■    ³³ Sugestia, jakoby kropka wyobrażona została na 1/8 statera ze skarbu z Deutsch-Jahrndorf (Paulsen nr 706), znalazła się swego czasu w publikacji poświęconej znalezieniu ważnej z punktu widzenia poruszanej tu problematyki monety z Bratysławy (A. Va 11 a ś e k, E. Koln i ko va, Keltskd minca z Bratislavy, Kapitulskej ul. ć. 17, Slovenska Numizmatika. XI, 1990, s. 231-234). Rysunkowa interpretacja rewersu monety Paulsen nr 706 jest błędna, co wynika zapewne ze zlej jakości ilustracji zamieszczonej w pracy Paulsena. W rzeczywistości w miejscu domniemanej kropki jest łuczek, tak jak na innych egzemplarzach tej odmiany. Stwierdzenie to opiera się na autopsji omawianej monety przez M. Rudnickiego.

ly ³⁴A. Vallaśek, E. Kolnikova, o.c.

f ³⁵ Takie przypuszczenie wysunęli autorzy publikacji z zastrzeżeniem, że kwestia ta nie jest oczywista, ponieważ stop ma barwę „miedzianą, brudnożółtą”, a znalezisko nie zostało poddane analizie metalograficznej.

³⁶ Wal en ta, o.c., s. 174-175, tabl. 1:2; A. Mikołajczyk, K. Walenta, Moneta celtycka odkryta na cmentarzysku kurhanowym w Leśnie na Pomorzu, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria numizmatyczna i konserwatorska, nr 10, 1993, s. 27-31.

Bratysławy³⁷ znaleziska z Awersy pogrupować

A.    gładki h

B.    z guzkie uderzeń

C.    z symet: środkui ze zgrub część av 9,13, b

Rewers; przy czym lt guzkom (od odmiana C. cja BIA/BL Przemawia: na ósmych < dle do osi ri ornamentu, Trzeba tu d nominałów] czyniło ją słi Porównując egzemplarz: dozą prawd stopniu zużj Osobno Drugiego. I kształtem cy stylistyki „tr i zaznaczon; typu z przei Kalisza. Najj był nim zap Motyw ten u Na rewersie

³⁷    Por. ta Mitteldonaura Ausklang der.

³⁸    Dzięki publikacji aut

^MPauls *>Caste VH/19, tabl. 4

112