skanowanie0016

rstw społecznych. Wywodzi się je zatem z empirii. Autorzy że nie występuje tylko jeden uniwersalny ideał, lecz jest ich culturowych i wychowawczych. Zatem społeczeństwo i kultura, jrzyło, określają wartości, zaś wychowankowie internalizują je tacji. -Skrajny nurt w tej orientacji reprezentuje F. Znaniecki lawie analizy funkcjonowania społeczeństwa stwierdził on, iż sobie prawo do tego, aby oceniać skuteczność podejmowanych ików zabiegów wychowawczych. Jednostka przystosowana do upie społecznej spełnia oczekiwania jej członków. Można zatem ego procesu zostały zrealizowane.

wyrażają pogląd, że efekty wychowania można oceniać z punk-yjętego w społeczeństwie systemu aksjologicznego. Dopiero po mego założonego celu wychowania przyznaje mu się jakąś uje tego samo społeczeństwo, które wyraża ocenę konkretnych gnych, a nie tylko deklaracji co do sposobu ich urzeczywist-ychowania mają wartość społeczną wówczas, kiedy zostaną jwane i służą rozwojowi jednostek i grup społecznych. Jak się a się tu ranga .poszczególnych elementów struktury procesu el wynika z analizy społecznej rzeczywistości i osiąga się go ;owanie postaw, zaś poziomowi jego realizacji w praktyce przy-, .ą społeczną -ocenę (J. Dewey 1972, K. Konarzewski 1988). vyróżnionc orientacje w teorii wychowania dotyczące określenia lacji między wartościami i celami w wychowaniu można powie-mnc są tu źródła wartości. W pierwszym przypadku wynikają bstrakcji, koncepcji człowieka, w drugim - z empirii, wyrażają etne potrzeby społeczne. Zarówno w pierwszej jak i drugiej cią celów są wartości. Bowiem nawet wyprowadzanie celów zywistych dążeń społeczeństwa jest w istocie dokonywaniem ici powszechnie aprobowanych.

ędzy tymi koncepcjami tkwi też w założeniach światopoglądo-jjicznych. Jedni odwołują się do wizji świata, który ma nadejść, tst tu traktowane jako instrument przekształcania świadomości wistniania owej wizji świata w życiu praktycznym. Inni z kolei f dotychczasowego porządku społecznego i pragną go utrwalać :i dorastających pokoleń. Jedni chcą szybkich zmian inni zaś yać stan dotychczasowy, są konserwatystami.

, że wychowanie wykracza zawsze poza kontekst teraźniejszości Utrzymywanie społecznego status quo w edukacji mogłoby lo zamykania się społeczeństwa na nowe idee, do zamykania się ywości, do wstrzymania rozwoju. Stawiając cele zawsze wybiega ść, nawet wtedy, kiedy zamierza się utrzymać istniejący dotąd ład

i porządek moralny oraz społeczny. Nawet socjalizacja nie prowadzi tylko do przystosowania się ludzi do wymagań społecznych, nieco wykracza poza bezpośrednie uspołecznianie.

3.4. Formy wychowania

Proces wychowania dokonuje się w różnych sytuacjach społecznych przypadkowych jak i celowo organizowanych. Przypadkowe sytuacje społeczne wykorzystywane są przez wychowawcę do objaśniania skutków określonych działań ludzi, skutków dotyczących ich bezpieczeństwa, powodujących określono oceny moralno, czy wyzwalających reakcje emocjonalne. Przypadkowe sytuacje społeczno-wychowawcze wymusząją również pewne działania ze strony wychowanków. Jednak działania te bywają na ogół tylko bezpośrednią reakcją na splot różnych okoliczności niejako atakujących człowieka.

W procesie wychowania o wiele ważniejsze są działania wywoływane przez wychowawców, działania wyzwalające określone rodzaje aktywności wychowanków. Jeśli te działania są celowo organizowane po to, aby właśnie wychowankowie przejawiali oczekiwane przez wychowawcę rodzaje aktywności, to wówczas mówi się o formach wychowania Proces wychowania przyjmuje jakby pewną formę ze względu na rodzaj aktywności podejmowanej przez wychowanka. Oznacza to, że został on (proces) sprowadzony do pewnej postaci dającej się wyraźnie określić i wyodrębnić spośród innych.

Zresztą wychowanek sam możo konstruować sobie formy wychowania. Staje się wówczas podmiotem zmieniania samego siebie, staje się autokreato-rem.

Występuje wiele klasyfikacji form wychowania. Generalnie przyjmuje się jednak dwa kryteria ich wyodrębniania. Kryterium pierwsze stanowi przedmiot aktywności, dziedzina życia społecznego, w której uczestniczy wychowanek. Kryterium drugim są natomiast relacje, w jakie wchodzi wychowanek z innymi osobami. Tutaj ważny jest zarówno emocjonalny znak tych relacji: pozytywny, obojętny, negatywny, jak też treść społeczna - typ więzi społecznej występujący między uczestnikami sytuacji wychowawczej.

Przyjmując jako podstawę klasyfikacji form wychowania pierwsze kryterium mówi się o formach wychowania przez działalność wytwórczą (pracę), przez zabawę, sztukę, naukę, działalność usługową i społeczną. Biorąc z kolei pod uwagę kryterium drugie wskazuje się na takie formy wychowania, jak: działalność indywidualna, zespołowa czy zbiorowa, a w działalności zbiorowej na współdziałanie, konkurencyjność lub rywalizację oraz .zwalczanie.

Forma wychowania przez wytwórczość występuje wówczas, kiedy wychowawca szeroko pojęty (jako nauczyciel, rodzic, członek instytucji edukacyjnej

83