sanktuariasłowiań123

pierwszym miejscu warto wskazać na Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, Muzea Archeologiczne w Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Gdańsku i Muzeum Archeologiczno-Etnograficzne w Łodzi. Znaleźć tam można wiele dawnych zabytków kultu. Szczególną uwagę przyciągnie zapewne zbruczański „Światowid” w Krakowie, zresztą dobrze znany z wielu ilustracji. Ciekawy zespół „bab” kamiennych jest usytuowany przed gmachem Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, od strony Motławy, i w Nieborowie. W Warszawie poza Państwowym Muzeum Archeologicznym warto zwrócić uwagę na rzeźbę znalezioną w czasie badań w Jazdowie. Eksponowana jest ona w Muzeum Historycznym m. st. Warszawy.

Wreszcie gdziekolwiek znajduje się ekspozycja archeologiczna w jakimkolwiek muzeum, tam chętny pracownik objaśni i wskaże te zabytki, które związane są z kultem. Nie zawsze będą one pochodziły z wczesnego średniowiecza. Będą to zabytki sięgające w daleką przeszłość. Tu czytelnikowi wskazuję ciekawe muzeum — skansen w Częstochowie z zachowanym na miejscu fragmentem cmentarzyska.

Z początkami chrześcijaństwa wiąże się natomiast muzeum-skansen w Wiślicy.

Drugim niezmiernie ciekawym źródłem informacji, chwytanym niemal na gorąco, są badania archeologiczne. Rozwój tej nauki w Polsce w okresie powojennym jest rzeczywiście imponujący. Jak Polska długa i szeroka co roku w miesiącach letnich ciągną w pole zastępy archeologów i ich pomocników. Co roku pojawiają się nowe informacje często radykalnie zmieniające nasze poglądy. Archeolodzy to ludzie niezmiernie ciekawi, ale i życzliwi dla osoby postronnej, jeśli tylko nie stara się ona prowadzać badań na własną rękę. W każdej ekspedycji badawczej znajdzie się ktoś spośród personelu naukowego, kto przybyszowi objaśni znaleziska.

Niekiedy na miejscu urządza się czasowa_v ekspozycję zabytków. Szczególnej uwadze tego czytelnika, którego interesują zagadnienia kultu, polecam badania cmentarzysk. Tam dawny kult jest najbardziej wyrazisty, a przy tym zabytki są w najlepszym stanie, najlepiej zachowane, najbardziej efektowne. Przecież to, co najlepsze, wkładano zmarłemu do grobu. Innym źródłem informacji, w którym też pojawiają się elementy związane z kultem, są muzea i ekspozycje etnograficzne. Jakkolwiek przeważa tam sztuka ludowa, to jednak i tu można wiele ciekawego z zakresu obrzędowości zobaczyć. choćby owe palmy czy pisanki, których pierwocin trzeba szukać w zamierzchłych czasach.

Chciałbym również w tym miejscu wskazać, co czytać. W literaturze naukowej i popularnonaukowej można znaleźć sporo ciekawych pozycji omawiających nasz temat. Niekiedy odnoszą się one ściśle do okresu wierzeń słowiańskich, w innych wypadkach do wierzeń dla szerszego przedziału czasowego. Zainteresowany czytelnik winien zapoznać się z oboma grupami publikacji. Wówczas dopiero pozna cały obraz owych ciekawych zjawisk.