ScanImage082

168

Ryc. 73. Narzędzia rybołówcze (V.V. S»edov, 1987).

1 - Lahcpera, 2 - Vaabina, 3 - Proosa, Estonia, 4 - Kalvola-Iso»auri, KarcHa, 5 - Madi, F-atonia

obszar w okolicy Sortavala, Kitee, Jaaski (S.I. Koćkurkina, 1982, s. 160). W innych rejonach zachodniofińskich takich badań nie przeprowadzono.

Wraz z rozwojem dalekosiężnego handlu wymiennego niezwykle cenionym produktem stal się wosk, co oczywiście miało wpływ na rozwój bartnictwa. Jak wielkie znaczenie dla Liwów miały dochody ze sprzedaży miodu i wosku może świadczyć zorganizowanie powstania zbrojnego, gdy w początku XIII w. Kawalerowie Mieczowi zabrali im barcie (H. Moora, H. Ligi. 1969, s. 16). W tym czasie już barcie z rojami pszczół przenoszono w obręb zagrody. Bardzo bogate gospodarstwa Liwów w XIII w., jak można sądzić na podstawie dokumentów, posiadały od 20 do 300 barci (F. Linhus, 1939, s. 134n). Natomiast Karelowie swoje barcie przetrzymywali w miejscu ich odkrycia, to znaczy w głębi lasu, dochodząc tam okresowo,by opatrzyć na zimę pszczoły oraz podebrać miód i wosk. Len ostatni dostarczany przez Karelów do Nowogrodu i miast na pobrzeżu Zatoki Ryskiej, znalazł się w jednej z umów handlowych (S.I. Koćkurkina, 1982, s. 160).

Wśród całej masy zajęć gospodarczych, na czoło w zakresie opłacalności, wysunęła się obróbka żelaza. Największe zapotrzebowanie było na narzędzia pracy, a począwszy od IX w. na broń (A. Anteins, 1961, s. 17n; 1962, s. 9n i 19n). Kowale fińscy potrafili uzyskiwać nic tylko różne rodzaje stali, lecz także umieli stosować spawanie i inne metody obróbki. Na pobrzeżu kur-skim Liwowie stworzyli centrum wytwórcze wspaniałych okazów broni, grotów oszczepów (ryc. 74) i ostrzy mieczy. Opanowali technikę damascenizacji stali, co wyroby ich stawiało w rzędzie najbardziej cenionych (A. Anteins, 1964, s. 65). Szczególnie piękne były liwskie posrebrzane elementy wystroju końskiego rzędu (ryc. 74, 2). Podobny poziom techniczny osiągnęli kowale zachodniofińscy w innych rejonach (L.A. Gołubieva, 1973, s. 118 n; S.I. Koćkurkina, 1982, s. 78 n). Charakterystyczną bowiem cechą ówczesnego kowalstwa było korzystanie z pierwowzoru i odtwarzanie go, bardziej lub mniej udolnie, w lokalnych warsztatach (E. MugurcviĆ, 1965, s. 42; E. Kivikoski,

,

Ryc. 74. Inkrustowany srebrem grot i łącznik uprzęży (E. Mugu-rević, 1965, E. Tćnisson, 1966).

1 - Turajda. 2 - łCrimulda, Łotwa.