Siuta Elementy prawa dla ekonomistów prawo konstytucyjne (11)

sędziów, powoływanie pierwszego prezesa i prezesów Sądu Najwyższego, prezesów i wiceprezesów Trybunału Konstytucyjnego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, wnioskowanie do Sejmu o powołanie prezesa. Narodowego Banku Polskiego i in. Na podstawie ustaw i w celu ich wykonania Prezydent wydaje rozporządzenia i zarządzenia. Akty prawne Prezydenta do swej ważności - z wyjątkami przewidzianymi w ustawie - wymagają kontrasygnaty premiera lub właściwego ministra. . ; • '-i:> _r ,

\ ' ^v • «, ; ⁹ , z *• *

Przed upływem kadencji opróżnienie urzędu Prezydenta powodują następujące przyczyny: 1) śmierć, 2) zrzeczenie się urzędu, 3) uchwała Zgromadzenia Narodowego podjęta większością co najmniej 2/3 głosów, w obecności połowy ogólnej liczby posłów i senatorów, uznająca trwałą niezdolność do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, 4) złożenie z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu, 5) stwierdzenia nieważności wyboru. W razie opróżnienia urzędu Prezydenta, a także gdy Prezydent tymczasowo nie może sprawować urzędu, zastępuje go marszałek Sejmu, a w dalszej kolejności marszałek Senatu.

Za naruszenie konstytucji lub innych ustaw Prezydent może być pociągnięty do odpowiedzialności, jednakże tylko przed Trybunałem Stanu. O postawieniu Prezydenta w stan. oskarżenia decyduje Zgromadzenie Narodowe. Z wnioskiem w tej sprawię musi wystąpić co najmniej 140 posłów i senatorów. Uchwała wymaga kwalifikowanej większości 2/3 głosów ogólnej liczby posłów i senatorów. Z chwilą postawienia Prezydenta w stan oskarżenia sprawowanie przez niego urzędu ulega zawieszeniu.

§ 7. NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI

4 •

Najwyższa Izba Kontroli zajmuje szczególne miejsce w systemie organów

państwa - jest naczelnym organem kontroli państwowej i podlega Sejmowi.

Podstawowym zadaniem Najwyższej Izby Kontroli jest kontrolowanie działalności

organów administracji rządowej (rząd, ministrowie, inne naczelne i centralne

organy administracji państwowej), Narodowego Banku Polskiego, państwowych

# *

osób prawnych i inych państwowych jednostek organizacyjnych. Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować także - w węższym zakresie - działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych. Wreszcie inne jednostki organizacyjne i podmioty gospodarcze mogą być kontrolowane w takim zakresie, w jakim wykonują zadania zlecone przez państwo, wykonują zamówienia publiczne na rzecz państwa lub samorządu terytorialnego, organizują lub wykonują prace interwencyjne lub roboty publiczne, rozporządzają mieniem państwowym, korzystują z pomocy, gwarancji lub poręczenia państwa oraz wywiązują się ze zobowiązań finansowych - przede wszystkim podatkowych - wobec państwa.

.........—

• • \

Najwyższa Izba Kontroli podejmuje kontrole na zlecenie Sejmu lub jej organów, na wniosek Prezydenta, Prezesa Rady Ministrów oraz z własi inicjatywy. Te ostatnie mogą być zaplanowane lub doraźne.

Jednostki państwowe są kontrolowane pod względem legalności, gospodi ności, celowości i rzetelności. W odniesieniu do tych jednostek Najwyższa I; Kontroli sprawdza nie tylko to, czy prowadzą one działalność zgodnie z pi pisami, ale czy ich działalność jest prowadzona dobrze i celowo, czy osiągaj najlepsze wyniki kosztem możliwie małego nakładu sił i środków, czy wł; ciwie wykorzystują przydzielone im mienie i fundusze, czy eliminują ze sw< działalności złą organizację, nieporządek, niegospodarność. Kontrola działalni ści samorządu terytorialnego w zakresie tak zwanych zadań własnych (tzn. zleconych przez państwo) przeprowadzana jest pod względem legalności, g< podarności i rzetelności. Wreszcie kontrola działalności innych jednostek ganizacyjnych i podmiotów gospodarczych, w szczególności prywatnych fm - w wymienionym wyżej zakresie - przeprowadzana jest jedynie pod względei legalności i rzetelności.

Najwyższa Izba Kontroli przedkłada Sejmowi analizę wykonania budżeti państwa i założeń polityki pieniężnej, z czym łączy się wniosek w sprawił absolutorium dla rządu, a także informacje o wynikach kontroli zleconych prze; Sejm lub jego organy, Prezydenta, Prezesa Rady Ministrów oraz innych ważniej! szych kontroli. Ponadto może przedstawiać wnioski w sprawie rozpatrzenia prze: Sejm określonych problemów związanych z działalnością organów wykonujących! zadania publiczne. Wreszcie ma obowiązek przedstawić Sejmowi wynikające-z kontroli zarzuty, dotyczące działalności członków Rady Ministrów, kierowników urzędów centralnych, Prezesa NBP i osób kierujących instytucjami wskazanymi przez ustawę (Kancelaria Prezydenta, Kancelarie Sejmu i Senatu, Trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji i in.).

Prezes Najwyższej Izby Kontroli może występować do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami o stwierdzenie zgodności ustawy z konstytucją, albo innego aktu normatywnego z konstytucją lub ustawą.

§ 8. RADA MINISTRÓW

Rada Ministrów (rząd) jest organem władzy wykonawczej, który na co dzień kieruje państwem. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną. Stoi na czele całego systemu administracji rządowej. Do Rady Ministrów należą decyzje we wszystkich sprawach polityki państwa, których ustawy nie zastrzegły dla Prezydenta, albo innego organu administracji państwowej lub samorządu terytorialnego. W szczególności Rada Ministrów: 1) zapewnia wykonanie ustaw, 2) wydaje rozporządzenia, 3) koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej, 4) chroni interesy Skarbu Państwa, 5) uchwala projekt budżetu państwa