Siuta Elementy prawa dla ekonomistów prawo konstytucyjne (1)

i kieruje jego wykonaniem, 6) zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne państwa oraz porządek publiczny, 7) sprawuje ogólne kierownictwo w dzieizinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi, 8) zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz potwierdza i wypawiada inne umowy, 9) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju. * ?

RaJa Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów (premiera) i ministrów. Ponadto mogą być powołani wiceprezesi Rady Ministrów, a także przewodniczący określanych przepisami komitetów (np. komitet integracji europejskiej). Premier i wicepremierzy mogą zarazem sprawować funkcje ministrów. Przedstawicielem rządu w województwie jest wojewoda.

Premier kieruje pracami rządu i zapewnia realizację jego polityki, wydaje rozporządzenia, sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach przewidywanych prawem, jest zwierzchnikiem pracowników administracji rządowej .

Ministrowie kierują określo.nymi działami administracji rządowej, czyli resortami, bądź wypełniają inne zadania powierzone im przez premiera. Zakres zadań ministrów resortowych określają ustawy, natomiast zadania pozostałych ministrów wyznacza premier. Minister kierujący resortem może wydawać rozporządzenia. Rząd na wniosek premiera może uchylić rozporządzenie ministra.

Tryb powoływania i odwoływania Rady Ministrów określa konstytucja (art. 154).

Priewiduje ona procedurę składającą się z kilku kolejnych ogniw (etapów), przy czym następne ogniwo procedury znajduje zastosowanie dopiero wówczas, gdy nie powiedzie się próba sformowania rządu w ramach poprzedniego. Ma to zapobiegać długotrwałym kryzysom rządowym i umożliwić powołanie Rady Ministrów także w warunkach dużego zróżnicowania sił politycznych, rozdrobnienia Sejmu, konfliktu między Prezydentem a Sejmem itp. Organami mającymi decydujący wpływ na powołanie i skład rządu są Prezydent i Sejm.

Etap pierwszy: powołanie rządu należy do Prezydenta. Desygnuje on premiera i powierza mu misję sformowania rządu, a następnie powołuje rząd w składzie zaproponowanym przez premiera. Powinno to nastąpić w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniego gabinetu. Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi program działania swojego rządu i wnosi o udzielenie votum zaufania. Uchwała w sprawie votum zaufania wymaga bezwzględnej większości głosów. Jeśli rząd nie uzyska votum zaufania, jego misja się kończy.

Etap drugi: inicjatywa w sprawie powołania rządu przechodzi w ręce Sejmu. W ciągu 14 dni Sejm wybiera Prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu. Wymaga to uchwały podjętej bezwzględną większością głosów. Jeżeli rząd w tym trybie zostanie przez Sejm wybrany, Prezydent jest zobowiązany go powołać. W przeciwnym razie próba kończy się niepowodzeniem.

*. * *_v;. .• V

i. t

’ , ■ : i*

"»; *v . •

% •• • l'“

Etap trzeci: inicjatywa wraca do ’ Prezydenta. Powołuje on Prezesa Rady Ministrów i rząd w takim samym trybie jak poprzednio (etap pierwszy), z tym jednak, że w Sejmie do uchwalenia votum zaufania wystarcza zwykła większość głosów. Jeżeli rząd i w tym przypadku nie uzyska wotum zaufania, jego misja jest zakończona. Zarazem zostaje wyczerpane przewidziane konstytucją postępowanie, mające na celu powołanie rządu. Prezydent skraca wówczas kadencję Sejmu i zarządza wybory. Celem tego radykalnego kroku, do którego konstytucja zobowiązuje Prezydenta, jest wyłonienie nowej większości parlamentarnej, zdolnej utworzyć rząd.

We wszystkich głosowaniach nad powołaniem rządu konieczny jest udział co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Należy też zauważyć decydujący wpływ premiera na skład rządu. Zarówno Prezydent, jak i Sejm są związani zgłoszonymi przez niego propozycjami osobowymi i nie mogą zdecydować o utworzeniu rządu w innym składzie niż proponowany.

Sejm może spowodować dymisję Rady Ministrów, wyrażając jej wotum nieufności. Wymaga to jednak wniosku, zgłoszonego przez co najmniej 46 posłów, imiennie wskazującego nowego kandydata na stanowisko premiera. Jeśli Sejm uchwali wniosek, premier składa dymisję rządu, Prezydent ją przyjmuje i powierza zgłoszonej przez Sejm osobie misję sformowania nowego rządu. Jest to tzw. konstruktywne wotum nieufności, którego celem jest zapobieganie częstemu obalaniu rządów i długotrwałym kryzysom gabinetowym. Powtórny wniosek może być w zasadzie zgłoszony nie wcześniej, niż po upływie 3 miesięcy od dnia zgłoszenia poprzedniego.

Sejm może też wyrazić wotum nieufności ministrowi. Wniosek w tej sprawie może być zgłoszony przez co najmniej 69 posłów. Prezydent odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności.

Uchwalenie wotum nieufności, zarówno Radzie Ministrów, jak i ministrowi, wymaga większości głosów ustawowej liczby posłów, to znaczy poparcia co najmniej 231 posłów.

Prezes Rady Ministrów może się zwrócić do Sejmu o udzielenie rządowi poparcia poprzez uchwalenie wotum zaufania. Wymaga to uchwały podjętej zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Skład rządu może też ulegać zmianom bez udziału i wyrażania wotum nieufności, niejako w zwyczajnym, roboczym trybie. Polega on na tym, że premier kieruje do Prezydenta wniosek o odwołanie ministra i powołanie na to miejsce innej osoby, a Prezydent jest zobowiązany taki wniosek uwzględnić.

Rada Ministrów podaje się do dymisji w następujących wypadkach: 1) po wyborach, na pierwszym posiedzeniu Sejmu, 2) w razie nieuchwalenia przez Sejm wotum zaufania, 3) wyrażenia przez Sejm wotum nieufności, 4) rezygnacji Prezesa Rady Ministrów. Prezydent przyjmuje wówczas dymisję rządu i powierza mu dalsze sprawowanie obowiązków do czasu utworzenia nowego rządu.