Siuta Elementy prawa dla ekonomistów prawo konstytucyjne (3)

■ % : ■ ' ■ ^:.^:'4

• ■ v . • • • •»v. vy.

• • . • . • • • •• >. r.;r-.- >• .

Sądy pohbowne mogą być powoływane na podstawie umowy stron w celu rozstrzygnięcia istniejącego między nimi sporu majątkowego lub w celu rozstrzygnięcia przyszłych sporów. Umowa, w której strony poddają swój spór rozstrzygnięciu sądu polubownego, nosi nazwę zapisu na sąd polubowny. Sąd polubowny nie może rozstrzygać spraw alimentacyjnych i spraw ze stosunku pracy. Sądy

• * , , *• • ,-V • I.' ' _t j

polubowne są. szczególnie przydatne w sprawach gospodarczych. ,

i _# • * ₉ • • . _# # •

Każda ze stron desygnuje jednego arbitra, ci zaś powołują superarbitra, który

■

l V

'i \ •

7 .O,

• ••

' '! ■ -i*

V . *4',

pełni funkcja przewodniczącego. W ten sposób dochodzi do uformowania sądu

, , , • • • » , * » ■ » * * ^ _t '• < * » " j

polubownego. ' , . •/^v

Interesującą cechą sądu polubownego jest to, że nie ma on obowiązku kierować się przepisami prawa. Rozstrzygnięcia mogą być oparte na zasadach słuszności,

-• * • , • , . • < . ' , . \ . A *

poczuciu sprawiedliwości itp. ,, ;' -

Wyroki sądu polubownego podlegają wykonaniu na równi z wyrokami sądów powszechnych w drodze egzekucji prowadzonej przez komornika.

* -|nri

:V-'S

■m • ■

* •

' ■ •

J »

§ 17. PROKURATURA

V - • v

‘M

V ■'

■ ®

? >

•,A§i

Prokuratora jest organem państwowym powołanym do strzeżenia praworządności g

oraz czuwania nad ściganiem przestępstw. Drugie z wymienionych zadań koncentruje się na czynach naruszających prawo karne. Natomiast strzeżenie praworządności ^::f ma szerszy charakter i nie ogranicza się do obszaru prawa karnego, lecz przejawia się w działaniach podejmowanych również na gruncie innych gałęzi prawa.

Ustawa przewiduje, że prokuratura określone wyżej ogólne zadania wykonuje między innymi przez:

1) prowadzenie lub nadzorowanie postępowania przygotowawczego w sprawach karnych oraz sprawowanie funkcji oskarżyciela publicznego przed sądami,

2) wytaczanie powództw i składanie wniosków oraz udział w postępowaniu

sądowym w sprawach cywilnych oraz w sprawach ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, jeżeli tego wymaga ochrona praworządności, interes społeczny lub inne ważne względy, '

• y* •

3) podejmowanie środków przewidzianych prawem, zmierzających do prawi- y dłowego i 'jednolitego stosowania prawa w różnych rodzajach postępowania (sądowym, administracyjnym, w sprawach o wykroczenia i innych),

4) sprawowanie nadzoru nad wykonaniem postanowień o tymczasowym jł

• , ,. . • . >- * • V ti > J

aresztowaniu oraz innych decyzji o pozbawieniu wolności,

{v;;v-

■M?

r^r-3rł

rs:

1 • •>*•*

*fy

: «*v'

* * i

V •

¹' * }

*» -» •

. * ■

• . ,

•• Ą *

• ■ '

• J \

. .i-n

;>•

5) prowadzenie badań nad przestępczością oraz zapobieganie i zwalcza-

V • •

V-*/

/ '■

I .

me jej,

6) zaskarżanie do sądu decyzji administracyjnych niezgodnych z prawem oraz udział w toczącym się w związku z tym postępowaniem sądowym, .

• ■ ’■ • * >* • . " -.r :

• • • * • ¹ •* ».•

i '⁵"’'

84 'W

•; ' -:m

[■

■V* .n •

i' ...

i » •

- V

• uh

r f

: > . V 'i r

. -V • • *

* *»

• - * • • 2 •/, ' - », .• * i; ,•;

• •• V ** * ~ *• » .*,»! #• Ni ¹ ' yji r* * *m • V ►,

- '/ •

: . ■ ’ * * ..... , ' .

7) koordynowanie działalności w zakresie ścigania przestępstw prowadzonej przez inne organy państwowe, < V

^: 8) współdziałanie z różnymi organami, jednostkami organizacyjnymi i organizacjami społecznymi w zapobieganiu przestępczości i innym naruszeniom prawa, 9) opiniowanie aktów normatywnych, :•

10) podejmowanie innych czynności przewidzianych prawem.

W odczuciu społecznym działalność prokuratury kojarzy się przede wszystkim

/ i * , ₍ i , .

- i słusznie - z prowadzeniem postępowania przygotowawczego w sprawach karnych oraz z nadzorowaniem takiego postępowania prowadzonego przez inne uprawnione organy, na przykład policję. Postępowanie przygotowawcze ma postać śledztwa lub dochodzenia. Śledztwo toczy się w sprawach poważniejszych, których rozpoznanie w pierwszej instancji należy do sądu okręgowego. Natomiast dochodzenie toczy się w sprawach mniejszej wagi, których osądzenie należy w zasadzie do sądu rejonowego. Dochodzenie prowadzą najczęściej organy policji pod nadzorem prokuratora, a w niektórych sprawach także inne uprawnione organy.

Na postępowanie przygotowawcze składa się szereg różnych czynności, często wymagających wiedzy fachowej z różnych dziedzin. Stąd wiele zadań jest zlecanych wyspecjalizowanym komórkom służb policyjnych. Mająca tu zastosowanie kryminalistyka jest wiedzą o sposobie wykrywania przestępstw. Postępowanie przygotowawcze ma doprowadzić do ujawnienia przestępstwa, ustalenia osoby sprawcy i jej ujęcia oraz zgromadzenia materiału dowodowego i jego usystematyzowania. Postępowanie przygotowawcze kończy się wniesieniem aktu oskarżenia do sądu lub umorzeniem postępowania karnego.

Działanie prokuratora w czasie postępowania przygotowawczego powinna cechować wszechstronność i skrupulatność, powinien dążyć do wyjaśnienia sprawy, nie wolno mu przede wszystkim ograniczać się do wyszukiwania okoliczności obciążających podejrzanego. Prokurator decyduje o postawieniu obywatela w stan oskarżenia. Wiąże się to z zasadą, że sąd rozpatruje sprawy w postępowaniu karnym wyłącznie na wniosek, nigdy z własnej inicjatywy. Takim wnioskiem w sprawie karnej jest akt oskarżenia.'

Prokuraturę stanowi prokurator generalny wraz z podległym mu aparatem. Podstawową część aparatu prokuratury stanowią prokuratury rejonowe, okręgowe i apelacyjne. Prokuratorem generalnym jest z urzędu minister sprawiedliwości.

§ 18. ADWOKATURA I OBSŁUGA PRAWNA JEDNOSTEK GOSPODARCZYCH

f ; / . ^? . «r\ * * * . • ⁴ *

Adwokatura składa się z ogółu adwokatów i aplikantów adwokackich na terenie kraju. Jej zadaniem jest udzielanie pomocy prawnej nieograniczonemu kręgowi osób i organizacji - przede wszystkim jednak ludności. Z pomocy adwokatury mogą korzystać zarówno poszczególni ludzie w swoich sprawach prywatnych, jak i przedsiębiorstwa, spółki i inne podmioty gospodarcze.

• • • •