Skan20110103001

Mniej więcej w rok po wzroście jąder ma miejsce przyrost długości prącia, wraz z poszerzeniem ujścia cewki moczowej. Prawie dwuletni rozwój prącia — na długość i szerokość — jest uzależniony od stężenia testosteronu, mimo że sama wielkość penisa jest indywidualnie zmienna. W tym samym czasie, co wzrost prącia, powiększają się pęcherzyki nasienne, a także rozrasta się oraz rozpoczyna wydzielanie gruczoł krokowy i gruczoły opuszkowo-cewkowe.

W ocenie rozwoju zewnętrznych cech płciowych powszechnie stosowana jest 5-stopniowa skala autorstwa Tannera (1963) odnosząca się do stopnia zaawansowania dojrzewania męskich genitaliów (rozwój jąder, worka mosznowego i prącia) oraz owłosienia łonowego. Każda z tych cech jest oceniania osobno. Pierwszy stopień skali oznacza stadium bez oznak dojrzewania płciowego, czyli takie jak we wczesnym dzieciństwie; stadium 5 — to w pełni dorosłe wykształcenie badanej cechy (zestawienie 1; por. również s. 113).

Zestawienie 1

Stopnie męskiego rozwoju płciowego w okresie pokwitania (skala Tannera) wg Duchame'a

Stopień	Cechy płciowe
6,/P,	Przedpokwitaniowa wielkość jąder <3 ml (lub <2,5-3,2 cm długości), brak owłosienia łonowego
CL CS	Wzrósł jąder 3-4 ml (lub >2,5 cm)
	Zaciemnienie skóry moszny
	Pojedyncze długie, ciemne włosy na mosznie 1 wzgórku łonowym
	Długość jąder 3,3-4 cm
	Wydłużenie prącia
^G3^/P3	Początek owłosienia pachowego
	Owłosienie łonowe
	Wzrost owłosienia pachowego
	Zaczynające się owłosienie ciała
	Początek mutacji, trądzik, pierwsza ejakulacja
g4/p4	Wielkość jąder 4,1-4,5 cm długości
	Obłile owłosienie łonowe bez lendencji rozrostu w linii środkowej
	Dalszy wzrost i pogrubienie prącia
<V^ps	Dojrzałe narządy męskie, pełna spermatogeneza, męskie stadium owłosienia łonowego

G — genitalia (jądra, moszna, prącie); P — pubes (owłosienie łonowe).

Wraz ze zmianami w obrębie wielkości jąder i prącia pojawiają się u chłopców spontanicznie, trudne do kontroli erekcje (tzw. wzwody prącia). Natomiast pierwsze ejakulacje (wytryski), zwane też polucjami — czyli biologiczne odpowiedniki menarche u dziewcząt — pojawiają się mniej więcej W dwa lata po rozpoczęciu dojrzewania; aczkolwiek ścisłe określenie czasu pierwszej polucji nastręcza pewne trudności w związku z określeniem tego terminu przez samych zainteresowanych.

Pierwsze polucje pojawiają się u większości chłopców w czasie snu i stąd ich określenie: zmazy nocne (nocne polucje). Należy podkreślić, iż zmazy nocne stanowią dla chłopców normalną fazę rozwoju seksualnego. Często są one skutkiem pobudzenia seksualnego, wywołanego przez sny lub warunki fizyczne, takie jak np. ucisk piżamy lub przepełniony pęcherz moczowy. O ile ejakulacje w tym okresie wywołują u chłopców wyłącznie zakłopotanie i zażenowanie, to pierwsze polucje są odbierane przez nich samych jalco poczucie dojrzałości płciowej i napawają ich dumą.

Objętość pierwszych wytrysków jest jeszcze mała i nie przekracza 1 ml, co może wiązać się z nie w pełni jeszcze rozwiniętymi gruczołami płciowymi. W pierwszych polucjach nie stwierdza się zazwyczaj obecności plemników ani komórek spermatogenezy; komórki stłuszczonego nabłonka płciowego pojawiają się w płynie nasiennym w kilka miesięcy po pierwszych wytryskach. Po upływie pół roku od wystąpienia ejakula-cji pojawiają się nieliczne początkowo plemniki, z których tylko część wykazuje ruchliwość. Poprawa płodności następuje po roku od pierwszej polucji w wyniku co raz to intensywniejszej działalności hormonalnej. U większości chłopców objętość nasienia odpowiada przeciętnej u dojrzałych mężczyzn, jednakże liczba plemników w jednorazowym wytrysku jest mniejsza niż u dorosłych; niemniej prawdopodobieństwo zapłodnienia już istnieje. Pełną zdolność rozrodczą chłopcy osiągają w dwa lata od pierwszej ejakulacji.

U dorosłego mężczyzny średnia objętość ejakulatu wynosi 2,5-3,5 ml. Natomiast prawidłowa liczba plemników w ml nasienia wynosi ok. 100 min; czyli 250-350 min plemników w jednym wytrysku. Za bezpłodnych uważa się 50% mężczyzn, u których liczba plemników w 1 ml nasienia wynosi 20-40 min, natomiast tych, u których liczba plemników spadła poniżej 20 min, uważa się za całkowicie niezdolnych do zaplemnienia komórki jajowej.

U chłopców, niezależnie od obserwowanych w okresie pokwitania zmian w obrębie genitaliów może się też pojawić stan określany terminem ginekomastia. Jej przejawy sprowadzają się do lekkiego — czasami trudno zauważalnego — wzrostu średnicy otoczki piersiowej, powiększenia i stwardnienia gruczołów piersiowych wraz z przyrostem w ich obrębie tkanki tłuszczowej. Zmiany te mogą pojawiać się w obu gruczołach piersiowych równocześnie bądź dotyczyć tylko jednej strony.

95