skanowanie0019

zaczęli poszukiwać sposobów bardziej efektywnego\wykorzystywania siły roboczej. Reagując na tę potrzebę, eksperci zaczęli się koncentrować na sposobach poprawy wyników osiąganych przez pojedynczych robotników. Ich praca doprowadziła do powstania naukowego zarządzania. Do wczesnych orędowników naukowego zarządzania zaliczamy Federicka W. Taylora (1856-1915), Franka Gilbretha (1868-1924), Lilian Gilbreth (1878-1972), Henry Gantta (1861 -1919) i Harringtona Emersona (1853-1931)^l4. Główną rolę odgrywał Talylor.

■ Fryderyk Tayior był pionierem w dziedzinie wydajności pracy. Wprowadził liczne innowacje w sposobie projektowania stanowisk pracy i w sposobach szkolenia pracowników, którzy mieli te funkcje wykonywać. Innowacje te przyniosły poprawę\ jakości wyrobów i lepsze morale pracowników. Taylor sformułował również podstawowe raee naukowego zarządzania. /

Jedną z pierwszych posad Taylora była pracd br^gadzist^^w Midyale^Steel Company w Filadelfii. Właśnie w Midvale obserwował ónzja wi sko^które-nązwał spowalnianiem pracy, celową pracę w tempie niższym od możliwości każdego-, pracownika. Taylor badał i mierzył czas każdego elementu pracy robotników stalowni. Określił, co powinien wytwarzać każdy robotnik, a następnie zaprojektował najbardziej efektywny sposób wykonywania poszczególnych elementów danego zadania. Potem wprowadził akordowy system wynagrodzeń. Zamiast płacić tę samą płacę wszystkim pracownikom, zaczął powiększać płacę tych, którzy wykonali i przekroczyli docelowy poziom produkcji wyznaczony dla ich stanowiska.

Po opuszczeniu Midvale Taylor pracował jako konsultant dla kilku firm, w tym Simonds Rolling Machinę Company i Bethlehem Steel. U Simondsa badał i przeprojektowywał stanowiska pracy, wprowadził przerwy w pracy w celu zmniejszenia znużenia, zastosował też akordowy system wynagrodzeń. W wyniku tych działań uzyskał wyższą jakość i większą ilość produkcji oraz poprawę morale pracowników. W Bethlehem Steel Taylor badał efektywne metody ładowania i rozładowywania wagonów kolejowych; również i tu zastosowanie jego wniosków przyniosło imponujące wyniki. Zdobywając te doświadczenia, sformułował podstawowe idee, które złożyły się na to, co nazwano później naukowym zarządzaniem. Rysunek 2.2. ilustruje podstawowe kroki, jakie sugerował Taylor. Był przekonany,

2 Naukowo dobierać

► ‘i ,do^tonywąiji| MM

tNaukowaopraco^j|

: Jt w^ieiscąpfak^^^ i?

3 Nadzorować praco- 4 Dalej planować pra-.

1 r$\Stać ro&otników do|

Ipiiiiil waniapracy-'

_:; _v . ^etodyiMony^a-

■■■ KiH WM

Rys. 2.2. Kroki w naukowym zarządzaniu

Ten system naukowego zarządzania opracował Frederick Taylor. W jego przekonaniu miał on prowadzić do zwiększenia efektywności i wydajności siły roboczej. Firma Bethlehem Steel należała do pierwszych organizacji, które odniosły korzyści z naukowego zarządzania, i po dziś dzień praktykuje pewne jego elementy.

74

. Wprowadzenie do zarządzania

że menedżerowie, którzy będą się stosować do jego wskazówek, uzyskają poprawę wydajności swoich robotników ^l5.

Prace Taylora wywarły wielki wpływ na przemysł w Stanach Zjednoczonych. Stosując jego zasady, wiele organizacji osiągnęło przyrost sprawności. Byli jednak i tacy, którzy umniejszali jego zasługi. Przedstawiciele pracowników dowodzili, że naukowe zarządzanie było tylko instrumentem zwiększenia intensywności pracy poszczególnych robotników i zmniejszenia ogólnego zapotrzebowania firm na silę roboczą. Idee Taylora były przedmiotem badań Kongresu; przedstawiono dowody sugerujące, że sfałszował on niektóre ze swych odkryć^lć. Niemniej jednak Taylor wycisnął trwałe piętno na obliczu społeczeństwa^l7.

Małżeństwo współczesnych Taylorowi Franka i Lilian Gilbrethów tworzyło zespół inżynierów przemysłowych. Jedno z najbardziej interesujących osiągnięć Franka Gilbretha dotyczyło sztuki układania cegieł. Po dokładnym zbadaniu pracy murarzy opracował on kilka technik pozwalających wykonywać tę pracę bardziej wydajnie. Na przykład określił standardowe materiały i techniki, włącznie z pozycją ciała murarza, cegłami i zaprawą na różnych poziomach. W wyniku wprowadzonych zmian zdołał zmniejszyć liczbę odrębnych ruchów z 18 do 5 i zwiększyć produkcję

0    około 200%. Również i Lilian Gilbreth wniosła ważny wkład do kilku różnych dziedzin pracy, przyczyniła się do ukształtowania psychologii przemysłu, wniosła również sporo do kierowania personelem. Pracując zarówno wspólnie, jak

1    oddzielnie, Gilbrethowie opracowali liczne techniki i strategie eliminacji nieefektywności. Niektóre ze swych idei zastosowali również w życiu rodzinnym. Ich doświadczenia w wychowaniu dwanaściorga dzieci zostały udokumentowane w książce i filmie Cheaper by the Dozen (Dwunastką taniej).

Innym twórcą naukowego zarządzania był Henry Gantt. Współpracował on z Taylorem w firmach w Midvale, Simonds i Bethlehem Steel. Później, pracując już samodzielnie, opracował inne techniki poprawy rezultatów pracy robotnika. Do dziś stosuje się jedną z nich, nazwaną „wykresem Gantta”. Wykres ten jest w zasadzie narzędziem programowania pracy i może być sporządzony dla każdego robotnika albo dla całego złożonego projektu. Gantt doskonalił również pomysły Taylora w dziedzinie akordowych systemów wynagrodzeń.

Podobnie jak Taylor, Gilbrethowie i Gantt, również Harrington Emerson był doradcą organizacyjnym. Wiele zamieszania wywołało w 1910 r. jego wystąpienie przed Międzystanową Komisją Handlu w sprawie zwyżki taryf przewozowych żądanych przez koleje. Jako biegły, Emerson utrzymywał, że koleje mogłyby zaoszczędzić 1 min doi. dziennie, stosując naukowe zarządzanie. Był on również orędownikiem wyspecjalizowanych ról kierowniczych.

Zarządzanie administracyjne

Podczas gdy naukowe zarządzanie zajmuje się pracą poszczególnych pracowników, zarządzanie administracyjne koncentruje się na zarządzaniu całą organizacją.

2. Ewolucja zarzadzania 75