skanowanie0028 (30)

osobowy odbywa się tylko na 74*/s długości sieci wąskotorowej. Ogółem w pracy przewozowej PKP koleje wąskotorowe partycypują w 0,2*/» lono-km i 0,3*/« pasażerek ilo metrów.

Stosunkowo najpoważniejszy Jest udział kolei wąskotorowych w punktowej obsłudze terenu, mają one bowiem stacje i przystanki rozmieszczone średnio co 2,9 km, podczas gdy koleje normalnotorowe średnio co 5,5 km. Liczba stacji i przystanków osobowych kolei wąskotorowych stanowi 15'/* ogólnej liczby stacji i przystanków PKP.

Największą długością wąskotorowych linii kolejowych wyróżniają się województwa szczecińskie, kieleckie, konińskie, włocławskie, poznańskie i elbląskie, zupełnie natomiast nie ma kolei wąskotorowych w 20 województwach. Prawie połowa ogólnej dbgości wąskotorowych Unii kolejowych przypada na 4 najdłuższe sieci:

1)    kujawską, skupioną głównie w województwach włocławskim i konińskim, między Nieszawy Kołem i Ozorkowem fdłu-

-ć 483 km. w tym dla ruchu oaobowego czynnych było 36¹ » a w 1975 rj,

2)    zachodniopomorską, w województwach szczecińskim i koszalińskim, między Stargardem Szczecińskim 1 Koszalinem (długość 460 km, w tym dla ruchu oaobowego 362 km),

3)    jędrzejowską, w południowej części województwa kieleckiego, zachodniej tarnobrzeskiego i północnej krakowskiego (długość 314 km, w tym dla ruchu osobowego 272 km),

4)    górnośląską, w województwie katowickim (długość 170 km, w tym dla ruchu osobowego tylko 22 km).

Kateje nic sala- Poza siecią kolejową PKP funkcjonują w Polsce koleje należące tąe* do rer do innych resortów — nie służą one ruchowi publicznemu, lecz obsługują przewozy danego działu gospodarki lub gałęzi przemysłu. Wśród nich najdłuższe linie mają koleje piaskowe, cukrow-nlanc i leśne.

Koleje piaskowe służą do zaopatrywania kopalń węgla kamiennego na Górnym Śląsku w piasek podsadzkowy. Rozbudowano Je w Polsce Ludowej, kiedy zaczęto na szeroką skalę stosować płynną podsadzką do wypełniania wybranych tpokladów węglowych, co umożliwiło eksploatację węgla także z dotychczasowych filarów ochronnych pod miastami. Są to linie normalnotoro- ! we, przeważnie zelektryfikowane i splatają się z siecią PKP. NaJ- I ważniejszą wśród nich Jost „magistrala piaskowa" biegnąca z wielkich piaskowni w rejonie Jaworzna-SzczakoweJ do centrum ] Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, gdzie rozwidla się na wiele bocznic; uruchomiono Ją w 1955 r. Druga ważna linia piaskowa biegnie z Kotlami koło Kędzierzyna do kopalń Rybnickiego Okręgu gg    Węglowego; otwarto Ją w 1670 r. Ogółem koleje piaskowe przewożą ,

rocznie około 70 min t piasku podsadzkowego, co stanowi około lfl°/o ładunków PKP, odległość przewozu Jest Jednak niewielka — do kilkudziesięciu kilometrów.

Kolejki cukrowniane powstały w okresie intensywnego rozwoju cukrownictwa pod koniec XIX w. i na początku obecnego stulecia. Ich zadaniom był dowóz buraków cukrowych z okolicznych plantacji oraz wywóz cukru 1 wytłoków z cukrowni. Kolojki cukrowniane uruchomiały zwłaszcza cukrownie położone poza zasięgiem kolei normalnotorowych (na Mazowszu i Lubelszczyżnie). W późniejszym okresie niektóre z tych kolejek włączono do sieci PKP. W Wielkopolsce, na Śląsku i Pomorzu kolejki cukrowniane miały od początku charakter kolei publicznych i obsługiwały takie inne przewozy, na tym obszarze zresztą prawie wszystkie cukrownie znajdowały się przy liniach kolejowych normalnotorowych. W Polsce Ludowej kolejki cukrowniane są stopniowo likwidowane, w miarę Jak kh funkcje przejmuje transport samochodowy.

Kolejki leśne uruchomiono w celu łatwiejszego wywozu drewna z większych kompleksów leśnych. Najwięcej kolejek leśnych zbudowali Niemcy w czasie okupacji ziem polskich w latach 1915—1918, co przyczyniło się do bezlitosnej trzebieży najpiękniejszych naszych puszcz. Najdłuższe sieci kolejek leśnych powstały w Puszczach Białowieskiej, Knyszyńskiej, Kurpiowskiej i Kampinoskiej (kolejka kurpiowska została następnie przejęta przez PKP i służyła ruchowi publicznomu). Obecnie kolejki leśne są likwidowane. Większe znaczenie ma jedynie kolejka bieszczadzka, zbudowana wraz z kombinatem drzewnym w Rzepedzi w latach pięćdziesiątych. Udział kolejek leśnych w wywozie drewna z lasów zmalał z 4,6»/a w 1960 r. do 0,4»/e w 1974 r.

Obciążenie

intwwfl

Działalność przewozowa kolei Jest omówiona w drugiej części książki, przy charakterystyce poszczególnych rodzajów przewozów towarowych i osobowych. Warto jednak zwrócić uwagę na znaczenie poszczególnych linii kolejowych, a co za tym idzie na ich obciążenie.

Koleje polskie, jak już wspomniano, należą do najbardziej obciążonych przewozami. Na 1 km Unii przypada średnio 4,4 min tonokilometrów (w 1973 r.) podczas gdy w NRD 3,4 min, w RFN 2,1 min, we Francji 2,1 min, w Wielkiej Brytanii 1,4 min, w Stanach Zjednoczonych 3,7 min, w Japonu 2,3 min. Bardziej obciążone niż nasze są koleje w ZSRR (21,6 min) i Czechosłowacji (4,6 min). Na 1 km linii normalnotorowej PKP przypada 5,26 min tonokilo-metrów (w 1975 r.).

Do najbardziej obciążonych należą Unie rozchodzące się promieniście z Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego — charakteryzują się one przewozami rzędu 150—200 ty*, t brutto na dobę. Najsłabiej wykorzystywane linie lokalne — zwłaszcza w woje-

59