skanowanie0033

98

Błona komórkowa

Ryc. 3.2.13. Replika płytki połączenia szczelinowego sfotografowana w mikroskopie elektronowym trans! misyjnym. Połączenia szczelinowe tworzą różnego kształtu płytki połączeniowe zbudowane z setei i tysięcy koneksonów (Ks)

tkwiących w błonach komórek leżących naprzeciwko siebie. Połączenia szczelino^H tworzą różnego kształtu płytki połączeniowe, zbudowane z setek i tysięcy koneksoj nów (ryc. 3.2.13).

Koneksony są zbudowane z sześciu podjednostek białkowych nazwanych ko-neksynami. Każda cząsteczka przechodzi cztery razy przez całą grubość błony ko-j mórkowej, a oba jej końce, N i C, są zanurzone w cytoplazmie komórki (ryc. 3.2.14).j Cztery domeny śródbłonowe cząsteczki są zwinięte w formę a-helisy. Trzecia doma na śródbłonowa cząsteczki tworzy jedną z sześciu polarnych wyściółek hydrofilM wego kanału koneksonu. Dwie pętle każdej z sześciu cząsteczek koneksyny wystają do przestrzeni międzykomórkowej i wiążą się z analogicznymi pętlami koneksyn I wchodzących w skład półkoneksonu sąsiedniej błony komórkowej. Pozakomórkowęa pętle obu koneksyn wiążą się ze sobą za pomocą wiązań dwusiarczkowych w jedeai wspólny funkcjonujący konekson (ryc. 3.2.14). Koneksyny podzielono na grupy i nazwano według ich masy cząsteczkowej, która waha się od 26 do 50 kDa. Tworzą one, dużą konserwatywną rodzinę, w skład której wchodzi około 16 rodzajów białek. Ko-₍ neksyny, jeżeli znajdą się w cytoplazmie komórki, są transportowane do błony k<H mórkowej, gdzie tworzą połączenia szczelinowe. Można się o tym przekonać _adcH świadczalnie. Jeżeli zmiesza się wyizolowane koneksyny ze sztucznymi błonami a pidowymi, to wytworzą one funkcjonujące koneksony. Doświadczenie to dowiodła że: 1) koneksyny są elementarnymi jednostkami połączeń szczelinowych i 2) białkafi koneksyn w środowisku lipidowym formują spontanicznie koneksony.

Połączenia szczelinowe są konserwatywnymi strukturami. Wszystkie znane dp dzisiaj rodzaje koneksyn są podobne w 60% pod względem sekwencji aminokwa sów. Obok znacznego stopnia podobieństwa koneksyn, obecnych w komórkach różl nych gatunków zwierząt kręgowych, sekwencje jednego rodzaju cząsteczki wyka4 żują w wielu przypadkach podobieństwa międzygatunkowe. Przykładem takich podobieństw może być koneksyna 43, występująca w tkankach przedstawicieli róż-