skanowanie0050 (20)

536

TĄBULA RASA

bie (bo jeden z płodów może wypierać drugi). To dlatego badania wykazują tylko niewielki wpływ faktu dzielenia łożyska bądź wcale go nie wykazują¹⁶. Jednakże nawet gdyby wspólne łożysko czyniło bliźnięta bardziej podobnymi do siebie, współczynnik odziedziczalności obniżyłby się tylko w umiarkowanym stopniu. Jak zauważył genetyk Matt McGue, analizując jeden z nowych modeli matematycznych, w którym próbowano posłużyć się oddziaływaniami prenatalnymi, żeby jak najbardziej obniżyć współczynnik odziedziczalności, „fakt, że spór o iloraz inteligencji dotyczy obecnie tego, czy jest on dziedziczny w 50%, czy w 70%, stanowi wyraźną oznakę zmiany, jaka w ciągu ostatnich dwudziestu lat nastąpiła w sporze o rolę genów i wychowania”¹⁶. Warto dodać, że w badaniach porównujących rodzeństwo adoptowane z rodzeństwem biologicznym w ogóle nie uwzględnia się bliźniąt, a mimo to prowadzą one dó takich samych wniosków, więc żadne szczególne cechy bliźniąt nie mogą obalić pierwszego prawa genetyki behawioralnej.

Z metodami stosowanymi w genetyce behawioralnej wiążą się nieodłącznie trzy ograniczenia. Po pierwsze, badania nad bliźniętami, rodzeństwem i dziećmi adoptowanymi mogą wyjaśniać różnice między ludźmi, ale nie wyjaśniają tego, co wspólne dla wszystkich ludzi - uniwersalnej natury ludzkiej. Stwierdzenie, że odziedziczalność inteligencji wynosi 0,5, nie prowadzi na przykład do wniosku, że inteligencja danej osoby została w połowie odziedziczona (cokolwiek miałoby to oznaczać); wynika z niego tylko, że połowa występującej wśród ludzi zmienności jest dziedziczna. Badania genetyków behawioralnych nad chorobami takimi, jak te omówione w rozdziale trzecim i czwartym, mogą rzucać nieco światła na uniwersalną naturę ludzką, ale nie wiążą się z tematyką niniejszego rozdziału.

Po drugie, metody stosowane w genetyce behawioralnej służą szacowaniu zmienności w ramach grupy osób badanych, ar nie zmienności między grupami ludzi. Jeżeli bliźnięta albo dzieci adoptowane w badanej próbie reprezentują białych Amerykanów z klasy średniej, to współczynnik odziedziczalności może wyjaśnić, dlaczego jedni biali Amerykanie z klasy średniej różnią się od innych przedstawicieli tej samej grupy, ale nie dlaczego klasa średnia różni się od niższych lub wyższych klas społecznych, dlaczego Amerykanie różnią się od przedstawicieli innych nacji albo dlaczego Biali różnią się od Azjatów bądź od Czarnych.

Po trzecie, metody stosowane w genetyce behawioralnej mogą jedynie wykazywać istnienie korelacji między pewnymi cechami a działaniem genów, ale nie dowodzą, że geny są bezpośrednią przyczyną powstawania

¹⁵    Bouchard, 1998; Gutknecht, Spitz i Carlier, 1999.

¹⁶    McGue, 1997.