skanuj0003 (269)

i organizacji pracy w kowalstwie współczesnym. Należy tu włączyć również podręczniki wydane celem szkolenia kowali. Szczególnie wiele materiału zawiera praca R. Lipskiego Technologia metali. Kowalstwo•.

W opracowaniu materiału średniowiecznego i nowożytnego wielką pomocą Jest zapoznanie się z materiałem etnograficznym. Publikacje z tego zakresu wnoszą ogromną ilość informacji tak odnośnie do samych narzędzi i wyrobów, jak urządzenia kuźni łącznie z samym budynkiem oraz technologią produkcji.

Cenny zbiór wiadomości, szczególnie o ilości, zamożności i pozycji społecznej kowali oraz ich rozmieszczeniu zawierają publikowane lustracje, inwentarze oraz inne materiały źródłowe, w znacznej mierze wykorzystane w niniejszej pracy. Dla terenu Warszawy bardzo przydatne okazały się wydane w roku 1963 Źródła do Dziejów Warszawy**. Jest to zbiór dokumentów dotyczących poboru podatków, kontrybucji, pomiaru ulic oraz spis ludności z okresu od XVI do XVIII w.

Ostatnią wreszcie grupę pozycji bibliograficznych dotyczących wyrobów kowalskich stanowią wydawnictwa z zakresu historii sztuki. Trzeba stwierdzić, że wnoszą one stosunkowo najmniej wiadomości. Typowe wyroby kowalskie, a w szczególności rozpatrywane w przedstawianej pracy nie noszą cech dzieł sztuki i tym samym nie mogą przyciągać uwagi historyka sztuki. Publikowane w tego rodzaju pracach wytwory rzemieślnicze jak np. w pracy, a właściwie albumie B. Kopyd-łowskiego Polskie kowalstwo architektoniczne¹¹ nie są właściwie wyrobami kowalskimi, lecz ślusarskimi. Kowale wykonywali bowiem wyłącznie najprostrze kraty i drzwi, prezentowane zaś w tej pracy realia są raczej wyrobami tej grupy ślusarzy, która specjalizowała się właśnie w wyrobach artystycznych.

Aby bardziej zrozumiale stały się rozważania autora w niniejszej pracy, szczególnie ze względu na stosunkowo długi czasokres zamykający się między wiekiem XIII ł XVIII, tł> pierwszym rozdziale pracy scharakteryzowano kolejne jazy rozwoju dziejów gospodarczych Polski, ze szczególnym uWzględ•

n leniem organizacji cechowej. Informacje o dziejach politycznych podano tylko w takich wypadkach i w takim zakresie. Jaki jest niezbędny dla zrozumienia rozwoju gospodarczego i organizacji cechowej. Zawarte w tym rozdziale informacje zaczerpnięte zostały z publikacji historycznych I nie są wynikiem własnych rozważań autora. Bardzo szeroko potraktowano organizację cechu oraz Jego wewnętrzne przepisy. Jakkolwiek dane te są powszechnie znane historykom, to jednak celowo je tu powtórzono, ponieważ autorowi zależało na jak najszerszym podaniu informacji z każdego rodzaju źródeł, a ponadto dane te są w małym stopniu znane archeologom.

2 —KouaUłwu Mazowiccklr XIII—XVIII w.