skanuj0003 (362)

22 Część I. Podstawy komunikacji

ił

oznaczać przerwę - gest oznaczający „T” został jej przypisany. Symbole pełnią funkcję referencyjną, ponieważ odnoszą się zarówno do pojęć abstrakcyjnych (takich jak uczucia, emocje, myśli, nastroje, postawy i przekonania), jak i do obiektów mniej abstrakcyjnych (jak ludzie, czynności, wydarzenia Sprawdź, czy wiesz? > obiekty fizyczne).

Jaka jest różnica między Najpowszechniejszym zestawem symboli werbalnych jest język,

symbolem werbalnym którego potrzebu jemy, aby mówić o naszych fizycznych, społecznych

a niewerbalnym?_ j psychologicznych światach. Język jest systemem symboli werbalnych,

pozwalającym nam na odbieranie wiadomości i wypowiedzi w formie słów oraz na przekształcanie ich w znaczenia. Na przykład, używamy słów takich jak dom i samochód do opisywania obiektów fizycznych w naszym świecie i słów takich jak miłość i złość do opisywania naszych wewnętrznych uczuć. Symbole werbalne mogą występować zarówno w formie mówionej, jak i pisanej.

Zachowanie symboliczne nie jest ograniczone do wiadomości werbalnych - może być również niewerbalne. Symbolami niewerbalnymi są te dźwięki, działania i gesty, co do których ludzie uzgodnili, że mają wspólne znaczenie. Symbole niewerbalne mogą być komunikowane poprzez takie zachowania, jak kontakt wzrokowy, postawa, gesty czy sposób, w jaki wykorzystujemy przestrzeń i czas. 1’rzykładem symbolu niewerbalnego w Ameryce Północnej jest połączenie palca wskazującego i kciuka dla zasygnalizowania, że jest „OK". Jednakże w innych kulturach len sam symbol wysyła wiadomość obsceniczną! Symbole niewerbalne mogą być także używane do komunikowania emocji. W e-mailach ludzie często posługują się niewerbalnymi symbolami, zwanymi emotikonami, by pokazać, że czują się dobrze lub są szczęśliwi. Tym, co odróżnia symboliczne gesty niewerbalne od innych

zachowań niewerbalnych jest fakt, że ludzie zgodzili się co do znaczenia danego gestu.

•

1.1.2. Organizowanie

Organizowanie odnosi się do zarządzania lub kierowania ludźmi, procesami I lub materiałem. W komunikacji organizujemy proces tworzenia, otrzymywania i odpowiadania na wiadomości werbalne i niewerbalne. Organizowanie i przetwarzanie wiadomości wymaga dokonywania wyborów między różnymi możliwościami. Przyjrzyjmy się wyborom, jakie dokonujemy podczas wykonywania tak prostego | rytuału, jakim jest przywitanie kolegi na korytarzu. Po pierwsze, wybieramy między j pozdrowieniem osoby werbalnie lub niewerbalnie. Kiedy mijasz kolegę, mówisz i „Cześć”, machasz ręką czy wykonujesz obie te czynności naraz? Po drugie, wybieramy ! spośród kilku możliwych zachowań werbalnych i niewerbalnych. Kiedy wybierasz między wiadomościami niewerbalnymi, to machasz ręką, wymieniasz uścisk dłoni czy j też ściskasz kolegę podczas przywitania? Kiedy wybierasz między wiadomościami werbalnymi, to mówisz „Cześć”, „Hej, dobrze, że cię widzę” czy „Co słychać”?

Organizowanie wiadomości odnosi się nie tylko do wyboru sposobu rozpoczynania komunikacji, ale obejmuje również odpowiadanie na komunikaty drugiej ¹osoby. Jak reagujesz, gdy ktoś mówi do ciebie „Cześć”? Przyjmujesz pozdrowienie

czy też je ignorujesz? Reagujesz, mówiąc „Cześć", czy też machasz ręką? Organizowanie komunikacji jest wyzwaniem. Musisz wybrać, co i jak komunikujesz, a twój wybór wpływa na znaczenie, które tworzysz.

1.1.3. Znaczenie

Znaczenie odnosi się do interpretacji wiadomości, do tego, jak jest ona rozpoznana lub rozumiana. Znaczenie słów i wydarzeń może być osobiste i indywidualne albo podzielane przez innych. W trakcie procesu socjalizacji w grupie lub kulturze, ludzie mogą rozwijać wspólne dla danej społeczności znaczenia pewnych słów i wydarzeń. Jak już mówiliśmy wcześniej, język może być traktowany jako system wspólnych znaczeń, które ludzie ustalili dla pewnych słów. Weźmy jednak dla przykładu takie słowa, jak wirus i ściana ognia. Dla lekarza termin wirus oznacza zakaźny czynnik, który atakuje i opanowuje ludzkie komórki. Dla strażaka walczącego z ogniem w lesie, słowo ściana ognia odnosi się do linii obrony, na której będzie próbował zatrzymać pożar. Ale jeżeli jesteś informatykiem, to słowa te przyjmują odmienne znaczenia. Słowo wirus odnosi się do programu komputerowego, który niszczy twoje pliki, a ściana ognia {firmom do tworzenia granic dla osób, które nie powinny mieć dostępu do danych w sieci komputerowej. Chociaż słowa są te same, fakt, czy odbieramy je z perspektywy bycia lekarzem, strażakiem czy informatykiem, wpływa na znaczenia, jakie im przypisujemy.

Ludzie mogą do pewnego stopnia podzielać znaczenia poszczególnych słów lub wydarzeń, ale znaczenie może być także osobiste i indywidualne - zależeć od doświadczeń życiowych, kultury, przekonań politycznych i religijnych, organizacji do których się należy itd. Nie wystarczy więc zapytać: „Co to znaczy?” Lepiej zamienić pytanie na: „Co to znaczy dla ciebie?" Co oznacza dla ciebie fakt, że przybyłeś na zebranie 30 minut po jego planowym rozpoczęciu? Jeżeli pochodzisz z kultury Zachodu, w której ceni się czas, ta niewerbalna wiadomość oznacza, że się spóźniłeś i w zależności od tego, jak wytłumaczysz swoje spóźnienie, możesz być postrzegany jako osoba nie licząca się z innymi. Jeżeli wychowałeś się w kulturze Wschodu, w której czas traktowany jest mniej rygorystycznie, to możesz interpretować tę niewerbalną wiadomość jako normalną - jest rzeczą właściwą przyjść 30 minut po wyznaczonym czasie. Więcej, przyjście punktualne na spotkanie byłoby bardzo niestosowne. Jednym ze sposobów na uporządkowanie znaczeń jest przeanalizowanie modeli, które ludzie stworzyli do opisu procesu komunikacji.

1.2. Modele komunikacji

Modele komunikacji podkreślają pewne cechy komunikacji i bagatelizują inne. W ubiegłym stuleciu powstały cztery odmienne modele przedstawiające proces komunikacji jako: (1) transfer informacji, (2) uzgadnianie znaczenia, (3) perswazja oraz (4) tworzenie społeczności.