64060 skanuj0005 (331)

20 Część I. Podstawy komunikacji

wysyłane prze/, nadawcę, które nie mają możliwości zareagowania na wiadomość i zakomunikowania własnego stanowiska.

Model alternatywny do modelu transferu informacji zakłada, że komunikacja zachodzi w dwóch kierunkach - od źródła do odbiorcy i od odbiorcy do źródła. Najważniejszym celem komunikacji jest wzajemne zrozumienie obu uczestników komunikacji i osiągnięcie zgody co do znaczenia wiadomości. Powstały dwa odmienne modele, wykorzystujące rozumienie komunikacji jako uzgadnianie znaczenia: (1) model interakcyjny oraz (2) model transakcyjny.

Model interakcyjny przedstawia komunikację jako uzgadnianie znaczenia i dodaje pętlę sprzężenia zwrotnego, łączącą odbiorcę z nadawcą. W tym ujęciu komunikacja nie jest prostym, linearnym procesem, ale procesem kołowym, w którym osobami komunikującymi się są zarówno nadawcy, jak i odbiorcy wiadomości. Jak pokazuje Rysunek 1.2, w modelu interakcyjnym ludzie traktowani są jako pełniący naprzemiennie role nadawców i odbiorców wiadomości. Specyficzną cechą tego modelu jest założenie, że ludzie w określonym czasie mogą pełnić albo rolę nadawcy, albo odbiorcy - nie mogą spełniać tych dwóch funkcji jednocześnie w toku interakcji.

szumy    szumy    szumy

szumy    szumy    szumy

RYSUNEK 1.2

Interakcyjny model komunikacji

interakcyjny model komunikacji kładzie nacisk na dwustronność procesu komunikacji między komunikującymi się osobami. Zauważmy, że chociaż obie strony spełniają wszystkie funkcje nadawcy i odbiorcy zgodnie z modelem transferu informacji (kodowanie i dekodowanie), to działają na zmianę jako nadawca i odbiorca.

W przeciwieństwie do modelu interakcyjnego, w którym ludzie zamieniają się rolami nadawcy i odbiorcy, model transakcyjny zakłada, że ludzie są równoczesnymi nadawcami i odbiorcami wiadomości. Zgodnie z tym modelem, nawet kiedy słuchamy uważnie drugiej osoby i odbieramy jej wiadomość, wysyłamy

wiadomości niewerbalne za pomocą wzroku, odgłosów typu „uhm, uhm”, gestykulacji i potakiwania. Model transakcyjny różni się także od modelu interaktywnego tym, że odwołuje się do obszarów znaczeń - wartości, postaw, przekonań i myśli - które człowiek rozwinął w trakcie życia. Tak jak przedstawiono na Rysunku 1.3, wszyscy uczestnicy komunikacji wnoszą swoje osobiste obszary znaczeń we wszystkie sytuacje komunikacyjne. Część osobistych obszarów znaczeń odbiorcy i nadawcy reprezentuje ich wspólny obszar znaczenia.

OSOBISTY OBSZAR OSOBISTY OBSZAR PODZIELANYCH OBSZAR ZNACZEŃ ZNACZEŃ ZNACZEŃ

RYSUNEK 1.3_

Transakcyjny model komunikacji

Transakcyjny model komunikacji różni się od modelu interakcyjnego, ponieważ traktuje nadawcę i odbiorcę jako kodujących i dekodujących równocześnie. Co więcej, zawiera osobiste obszary znaczeń. Osobiste obszary znaczeń dwóch komunikujących się osób mogą nakładać się na siebie i tworzyć wspólny obszar znaczenia.

Ujmowanie komunikacji w kategoriach uzgadniania znaczeń podkreśla rolę ludzi tworzących wspólne obszary znaczenia dla koordynowania naszych działań i osiągania pożądanych celów. Komunikacja jest postrzegana jako pewnego rodzaju spoiwo społeczne, które może podtrzymywać związki, kultury, społeczności i społeczeństwo razem oraz pomagać ludziom w tworzeniu wspólnego rozumienia wydarzeń. W sytuacjach, w których między ludźmi nie istnieje wspólne znaczenie, komunikacja może je stworzyć, dzięki czemu możliwe staje się wzajemne zrozumienie.

Model komunikacji jako uzgadniania znaczeń skupia się na określeniu obszarów, w których istnieje znaczenie wspólne, obszarów, w których ludzie nie zgadzają się co do znaczenia oraz identyfikowaniu procesów komunikacyjnych