skanuj0013 (270)

osiedlonych z prowincji wiadomo już teraz, jak Niemcy „załatwiają” tego rodzaju wysiedleńców, powstała na mieście ogromna panika. Przy ładowaniu chorych działy się dantejskie sceny. Ludzie wiedzą, że idą na śmierć!¹

Od tej chwili notatki Dawida stają się dłuższe, koncentrują się wyłącznie na kwestii wywózek, oddają atmosferę paniki, która ogarnęła getto podczas kolejnej akcji wysiedleńczej. Od stycznia 1942 roku zamordowano w obozie w Chełmnie ponad pięćdziesiąt pięć tysięcy mieszkańców łódzkiej dzielnicy zamkniętej. Jednak dopiero podczas ostatniej opisywanej przez Sierakowiaka akcji, tak zwanej szpery z początku września 1942 roku, ludność getta miała świadomość, że wywózka oznacza śmierć, a nie — jak wcześniej sądzono - pracę we wsiach i miasteczkach Rzeszy. Akcja, której przebieg poznajemy z perspektywy Dawida, zakończyła się, jak już wspominałam, zagazowaniem w Chełmnie nad Nerem blisko szesnastu tysięcy osób².

„Moja przenajświętsza, ukochana, wymęczona, błogosławiona, rodzona MATKA padła ofiarą krwiożerczej bestii germańskiego hitleryzmu! !! I zupełnie niewinnie, jedynie z winy złego serca dwóch czeskich Żydów, lekarzy, którzy byli u nas i badali nas!”³ - tymi słowami zaczyna się najdłuższa notatka w czwartym zeszycie sporządzona 5 września 1942 roku. Potem Dawid opisuje przebieg tego feralnego dnia, rozpoczętego niespokojnymi wędrówkami po mieście, które przynoszą tylko kolejne wiadomości o zabieraniu przez Niemców dzieci znajomych mu osób. Z godziny na godzinę pętla wokół Sierakowiaków zaczyna się zaciskać, tak zwane komisje lekarskie, które wyszukują po domach chorych, starców i dzieci, zbliżają się do ich mieszkania. „Zamknięto dom naprzeciwko nas (Spacerowa 8), skąd po półtorej godzinie wydobyto troje dzieci. Krzyki, walka, płacz matek oraz całej asystującej ulicy były nie do opisania. Rodzice zabieranych dzieci formalnie szaleli”⁴. W końcu komisja trafia do mieszkania rodziny Dawida i decyduje o zabraniu matki do szpitala na Łagiewnicką 34 jako „fragliche Reserve”⁵.

Najbardziej boli to, że tych, których nie było w domu, wcale nie szukali i mimo że znajduje się w naszym domu kilkanaścioro dzieci, nie znaleźli i nie wzięli ani jednego. Także kuzynka nasza ukryła się z dzieckiem za łóżkiem, rodzina jej rozbiegła się i wszyscy uszli cało. A moja jedyna, kochana mama padła ofiarą. Sąsiad nasz, stary Miller, starzec siedemdziesięcioletni i wujek naczelnego lekarza getta, dr. Millera, został nietknięty, a moja zdrowa, acz wycieńczona mama poszła na jego miejsce!...⁶

Słowa Dawida pokazują psychologiczny mechanizm mierzenia się z tragedią. Nawet bardzo wrażliwy i inteligentny chłopiec wobec osobistego dramatu, w poczuciu krzywdy odwołuje się do zasad agresora. Zdaje się mówić: „Zgodnie z prawem to dzieci i starzec powinni pójść na śmierć, a nie moja matka. To niesprawiedliwe!”. Do tego sprowadza się przecież wywód Dawida. W tej notatce przykuwa uwagę wściekłość, z jaką chłopiec odnosi się do ojca. Zamiast interweniować podczas pobytu komisji w domu, „zajadał zupę, którą utrzymujący się u nas krewni zostawili na kuchni, i wyjmował cukier z ich torby!”⁷.

Dawid nie robi sobie żadnych nadziei w kwestii uwolnienia matki. „Jakby nie było straciłem matkę. Piszę »straciłem«, bo prawie absolutnie już nie wierzę, by coś ją mogło wyratować”⁸. „Rezerwa”, w której się znalazła, ma służyć, zdaniem chłopca, do podmienienia z transportu protegowanych administracji.

Następnego dnia Dawid odnotowuje całodobowe branki w getcie. Znajoma pielęgniarka i ojciec podejmują nieskuteczne, jak się później okaże, próby uwolnienia Sierakowiakowej; podobnie jak wielu mieszkańców getta usiłują załatwić ponowne badanie przez komisję lekarską. W dzielnicy panuje atmosfera przypominająca biblijną rzeź niewiniątek. „Ludzie ukrywający dzieci po strychach, klozetach i innych dziurach tracą głowy z rozpaczy - pisze Dawid. - Lamenty, szalone okrzyki, płacz i ryk spowszedniały już tak, że się nie zwraca na nie prawie żadnej uwagi. Co mnie obchodzi płacz innej matki, gdy mnie zabrano moją mamę!”⁹.

Nakreślony przez Dawida opis przebiegu akcji znajduje potwierdzenie w przywołanym już dokumencie-reportażu Singera. Opisuje on

171

1

   Ibidem, s. 192.

2

   Por. S. Abramowicz, Zagłada ludności getta..., s. 348.

3

   D. Sierakowiak, Dziennik, s. 198-199.

4

   Ibidem, s. 199.

5

   Fragliche Reserve (niem.) - ewentualna rezerwa.

6

   D. Sierakowiak, Dziennik, s. 200.

7

   Ibidem, s. 201.

8

   Ibidem, s. 203.

9

   Ibidem, s. 200.