skanuj0024 (129)

"badaczy, kluczowe w koncepcji Wirtha zmienne, takie jak wielkość miasta i gęstość jego zaludnienia, nie mają wcale dominującego ani jednoznacznie uniformizującego wpływu na kształtowanie się stylu życia! Podkreślano też, że Wirth nie uwzględnił w dostatecznej mierze konsekwencji trzeciej ze swoich kluczowych zmiennych — heteTOgeniczności, co stanowi zasadnicze ograniczenie proponowanego modelu⁶. Miasto stwarza bowiem swym mieszkańcom tak wiele możliwości wyboru, że nie pozwalają one na zbyt łatwe uogólnienia dotyczące swoistych cech" życia w mieście. Możliwości te są ponadto w bardzo różny sposób wykorzystywane przez poszczególne grupy społeczne.

W efekcie takich założeń coraz bardziej powszechne staje się przekonanie, że nie istnieje jeden, uniwersalny miejski styl życia. Pogląd ten, o podstawowym znaczeniu dla badania procesów urbanizacyjnych i zjawisk społecznych w mieście, wielokrotnie znalazł potwierdzenie w pracach empirycznych. Przykładem mogą być wyniki badania przeprowadzonego już na początku lat pięćdziesiątych w Los Angeles przez S. Greerą. Stwierdził on, •że nawet wśród osób o zbliżonej pozycji ekonomicznej występuje .cała gama bardzo różnorodnych stylów .życia, a ponadto, że osoby reprezentujące podobny styl życia wykazują wyraźną tendencję do osiedlania się w tych samych rejonach miast. Styl życia jest więc jednym z czynników, który w istotny sposób różnicuje przestrzeń miejską. Dlatego też, jak pisze Greer, badanie koncentrowało się nie na charakterystyce urbanizmu, lecz na przedstawieniu skali występujących w tym względzie zróżnicowań ⁷.

Wielu badaczy podkreśla też rolę różnych obiektywnych czynników, które w znacznym stopniu określają i determinują styl życia. Szczególnie często wymieniane są tu dwie zmienne: przynależność klasowa lub społeczno-zawodowa oraz etap cyklu życiowego, w którym jednostka aktualnie się znajduje. Wpływ tych czynników dyskutowany był wielokrotnie, np. przy okazji omawiania problemu, w jakiej mierze styl życia mieszkańców amery- ^{1 2} kańskich suburbiów ’ jest ódmiennj

szkałych w dzielnicach centralnych. Za^bar^o^SąraS^^^^-ne można uznać stanowisko B. Bergera’' który poTemko^ijz powuR szechnym w końcu lat czterdziestych'i »a ‘ początk^aFpiąćdne?? siątych przekonaniem, że suburbia tworzą całkowicie^ nówy-wzo^'-rzec człowieka z klasy średniej. Pojawienie się wielu^suburbiów" robotniczych, w których dominował inny niż w dzielnicach ^zamieszkałych przez zamożną klasą średnią sposób życia, pozwoliło Bergerowi stwierdzić, że zmienne ekologiczno-przestrzenne nie ■ są w tym względzie ani jedynym, ani. decydującym czynnikiem. Podstawowy wniosek Bergera brzmi następująco: „[...] styl życia jest funkcją takich zmiennych, jak wiek, dochód, zawód, wykształcenie, pochodzenie ze wsi lub z miasta itp. i [...] odnosi się to w równej mierze do suburbiów, jak i do jakichkolwiek innych współczesnych miejscowości” ³. Podobny pogląd wypowiada także Dobriner uznając ,,prymat klasy społecznej nad zmiennymi przestrzennymi”, mimo że jednocześnie widzi on bezpośredni wpływ suburbiów na kształtowanie stylu życia jako rezultat spe-: cyficznej sytuacji komunikacyjnej⁴.

Równie istotną rolę przypisuje się także cyklowi życiowemu. Charakterystyczne cechy suburbiów — zdaniem wielu amerykańskich badaczy -— wynikają z określonego składu mieszkańców, gdyż znaczna ich część to rodziny wychowujące małe dzieci.

W dzielnicach centralnych dominują natomiast ludzie młodzi, życiowo nie ustabilizowani oraz dorabiające się dopiero młode, bezdzietne małżeństwa. Osoby te o wiele częściej reprezentują styl życia zbliżony do modelu opisywanego przez Wirtha⁵. Do innych często wymienianych w literaturze amerykańskiej i brytyjskiej

85

1

iŁ Hauser, Leo F. Schnore (eds.), John Wiley, New York-Lor.don-Sydney 19S5, s. 499.

“ R. N. Morris, Urban Sociology, s. 170.

2

Scott Greer, The Urbane Vieio, Oxford TJniversity Press, London--Oxford-New York 1972, s. 30.

⁸ B. Berger, Myths of American Suburbia, w: Readings m Urban Sociology, R[ey] E. Pahl (ed.), Pergamon Press, Oxford-New York-Toror.to-Sydney-Braunschweig 1968, s. 132.

3

W. M. Dobriner, Clas3 in Suburbia, Prentice Hall, 1963, s. 55 - 59; cyt. za: R. E. Pahl, A Perspectiue on Urban Sociolcgy, w: Readings in

4

Urban Sociology, s. 23.

5

³⁰ Patrz np.: Herbert Gans, People and Plans, Penąuin Books, London 1972, s. 53-57. Rolą cyklu życiowego jako ważnej zmiennej determinującej styl życia podkreślali także: R. E. Pahl, Patterns of Urban Life, Longman, London 1970, s. 72-74 oraz S. Greer, The Emerging City, The Pree Press of Glencoe, New York 1962, s. 81.