skanuj0025 (99)

251

Zasłona w ich umysłach i na naszych głowach: muzułmanki...

się pozytywnie na temat islamu³⁰, myśleli więc, że do „nich” dołączyłam. „Do nich?” - zapytałam. „Tak, do kobiet noszących zasłonę” - odpowiedziała. Byłam zmieszana. Zdałam sobie sprawę, że to, co omawiam na wykładach, jest oceniane nie tylko na podstawie siły moich argumentów i dowodów, ale też założeń słuchaczy na temat mojej kultury i korzeni (Hoodfar 1992). Moja kolorowa chusta, choć luźna i noszona dla ozdoby, przez studentów odczytywana jest jako zasłona, podczas gdy dużo pełniejsza zasłona praktykującej, ale kulturowo i biologicznie „białej” muzułmanki, noszona codziennie do pracy, postrzegana jest jako moda! Wypływa stąd wniosek, że zasłona nie jest elementem znaczącym sama z siebie. Liczy się raczej to, kto ją nosi. Zasłona u przedstawicielki widocznych mniejszości służy potwierdzaniu obcości i marginalnego statusu noszącej. Dzięki takim sytuacjom zrozumiałam, dlaczego wiele młodych muzułmanek odczuwa złość i decyduje się nie mieszać z anglojęzycznymi mieszkankami Quebecu. W końcu skoro ja, wykładowczyni, występująca w czasie zajęć z pozycji władzy, nie mogę uciec od przypominania mi, że jestem „innym”, jak mają tego uniknąć młode muzułmańskie studentki?

Wiele muzułmanek, oburzonych ciągłym konstruowaniem islamu jako religii podrzędnej i przedstawianiem muzułmanów jako „gorzej rozwiniętych” i „niecywilizowanych”, czuje silną potrzebę, by domagać się uznania dla obecności muzułmańskich społeczności jako elementów współtworzących kanadyjskie społeczeństwo. Skoro zasłona jest tu najbardziej znaczącym i widocznym symbolem muzułmańskiej tożsamości, wiele muzułmanek zaczęło ją nosić nie tylko z powodu osobistych przekonań, ale też po to, by zaznaczyć tożsamość, dowieść istnienia pewnych siebie muzułmańskich społeczności oraz domagać się ich pełniejszego społecznego i politycznego uznania.

W społeczeństwach zachodnich zasłona może odgrywać bardzo ważną rolę mediacyjną i adaptacyjną. Funkcja ta została całkowicie przeoczona przez zachodnie feministki, przynajmniej częściowo z powodu kolonialnych wyobrażeń na temat zasłony. Zasłona pozwala muzułmankom na uczestnictwo w życiu publicznym, również w życiu całego społeczeństwa, bez narażania własnych kulturowych i religijnych wartości (Hoodfar 2003). Młode Kanadyjki, muzułmanki, zwłaszcza należące do pierwszego pokolenia imigrantów, postrzegały czasem noszenie zasłony jako pozwalające im na oddzielenie islamu od niektórych patriar-chalnych wartości i praktyk własnej kultury, narzucanych i uprawomocnianych w imię religii. Muzułmanki są świadome społecznych i ekonomicznych konse-

³⁰ Na zajęciach mówiłam na przykład, że islam dał kobiecie prawo do kontrolowania własnego majątku. Innym razem, podczas dyskusji na temat antropologii postmodernistycznej, zauważyłam, odnosząc się do książek Rana Kabbani Europę's Myths of the Orient (1986) i Maleka Allouli The Colonial Harem (1986), że przedstawienia muzułmańskiego „haremu” mówią co najmniej tyle o relacjach płci w narodach kolonizatorów, ile o relacjach płci w narodach kolonizowanych.