skanuj0021 (122)

247

Zasłona w ich umysłach i na naszych głowach: muzułmanki...

i dziennikarze ruszają do działania, by rozpowszechnić informacje na temat opresji kobiet w islamie. Na przykład Kate Millett, która w swojej słynnej pracy Teoria polityki płciowej nie wykazuje zaangażowania w kwestiach rasy, etniczności i klasy ani zrozumienia dla tych problemów (choć wykorzystuje marksistowskie teksty na temat rozwoju hierarchii płci), w okresie wprowadzania przymusu noszenia zasłony pojechała do Iranu, rzekomo w celu wspierania tamtejszych sióstr. W1982 r. na podstawie swoich doświadczeń opublikowała książkę Going to Iran [Jadąc do Iranu]. Jej szeroko nagłośniona podróż, w atmosferze antyimperialistycznej i pełnej złości wobec oficjalnej i nieoficjalnej polityki amerykańskiego rządu w Iranie i na Bliskim Wschodzie, została skutecznie wykorzystana, by powiązać osoby organizujące opór wobec przymusowego noszenia zasłony z czynnikami imperialistycznymi i wspierającymi kolonializm. W ten sposób to niemądre i niechciane wsparcie przyczyniło się do osłabienia oporu irańskich kobiet. W swojej książce Millett przedstawia podróż jako moment wielkiej osobistej ofiary. Jej celem nie było jednak zrozumienie, dlaczego irańskie kobiety po raz pierwszy tak masowo uczestniczyły w rewolucji o bezprecedensowym rozmiarze, ani też wysłuchanie irańskich kobiet i dowiedzenie się, dlaczego większość z nich chciała jakiejś formy rewolucji. Według jej relacji głównym motywem tej podróży była chęć prowadzenia wykładów dla irańskich sióstr na temat feminizmu i praw kobiet, jakby jej poglądy polityczne, oczekiwania i doświadczenia były uniwersalne. Jest to postawa znamienna dla etnocentryzmu (żeby nie powiedzieć: rasizmu) i niesie ze sobą - implicite bądź explicite - założenie, że jedyną drogą do „wyzwolenia” jest podążanie za wzorami i strategiami zmiany wypracowanymi przez zachodnie kobiety. Wobec tego poglądy kobiet z Trzeciego Świata, zwłaszcza muzułmanek, zostają zupełnie zignorowane (Mohanty 1991, Lazreg 1988).

Zasłona na Zachodzie

Ruch zakładania i odrzucania zasłony w społeczeństwach Europy i Ameryki Północnej musi być rozumiany w kontekście nie tylko trwałych kolonialnych wyobrażeń, ale też nowych form otwartego i zakamuflowanego szowinizmu oraz rasizmu kierowanego w stronę islamu i muzułmanów, zwłaszcza po zakończeniu zimnej wojny. Często bezkrytyczny udział feministek i aktywistek z dominujących kultur Europy Zachodniej i Ameryki Północnej w tych dyskryminacyjnych praktykach doprowadził do powstania szczególnie kłopotliwej relacji pomiędzy nimi a feministkami i aktywistkami z muzułmańskich mniejszości zarówno na Zachodzie, jak i gdzie indziej²⁷. Kontekst ten ma szczególne znaczenie dla muzuł-

²⁷ Relacje pomiędzy feministkami a wszystkimi mniejszościami są niezręczne i napięte (hooks 1981, 1989, Mohanty 1991). Tli ograniczam się do przykładu muzułmańskiej mniejszości w Kanadzie.