skanuj0051 (40)

schematu S-R (Hull, 1 943; Osgood, 1 946; McGeoch i Irion, 1952) opierały się właśnie na analizie wpływu podobieństwa między zadaniami. Juz E. L. Thorndike (1924) wyjaśniał zjawisko transferu występowaniem identycznych elementów w obu sytuacjach: pierwotnej i tej, w której efekt transferu jest obserwowany. Im więcej identycznych elementów, tym większy transfer. W celu analizy transferu musimy w schemacie S-R dokonać pewnych rozróżnień. Istnieje więc początkowa sytuacja bodźcowa, S_r na którą badany reaguje w sposób R_r Zadanie stosowane w celu obserwacji efektów transferu może się składać z tych samych bodźców S_v ale będzie wymagać różnych reakcji R₂, bądź z różnych bodźców S₂, ale tych samych R_v bądź wreszcie z różnych S₂ i różnych R₂. Ponadto między pojęciem „ten sam”, a „różny” istnieje cała gama możliwości podobieństwa zarówno między bodźcami, jak i reakcjami.

H. H. Wylie (191 9) wyodrębnił rolę bodźców od roli reakcji w zjawisku transferu. Transfer — jego zdaniem — jest pozytywny wtedy, gdy dawna reakcja (w pierwszym zadaniu) jest powiązana z nowym bodźcem w drugim zadaniu. Negatywny transfer występuje zaś wtedy, gdy stary bodziec (z pierwszego zadania) zostaje powiązany z nową reakcją (w drugim zadaniu). Późniejsze badania nie potwierdziły w pełni tej ostatniej hipotezy.

+ +■ - +

-o

Podobieństwo bodźca

-ys. 20. Hulla hipotetyczny schemat transferu w zależności od podobieństwa bodźców i reakcji. (Według: R. S. Woodworth i H. Schlosberg, 1963, s. 352)

Uogólnienie zależności stwierdzonych przez Wylie'ego przedstawia schemat Hulla (1943) opierający się na procesie generalizacji. Zakłada się tu, ze bodziec podobny do bodźca właściwego, który został powiązany z daną eakcją, także będzie wywoływał tę reakcję (transfer pozytywny), natomiast wyuczenie się nowej, podobnej do starej, reakcji na dawny bodziec jest -trudnione przez transfer negatywny (patrz rys. 20). Transfer jest zerowy, jeśli zmienione zostają i bodźce i reakcje. Wiele badań prowadzonych nad

149