skanuj0081 (26)

162 Edukacja alternatywna

Zmianie bądź modyfikacji podlegają wszystkie podstawowe kategorie procesu dydaktycznego (cele, treści, metody, zasady, środki, formy organizacyjne i ocenianie) pod kątem kształcenia wyzwalającego.

Cele kształcenia. Stosuje się operacyjne cele spersonalizowane typu ucieszę się, gdy się przekonam pod koniec lekcji, że potrafię to a to. Do ich artykułowania służą trzy strategie.

*    Strategia O. Jest najprostsza i polega na odpowiednim przekształcaniu heterogennych celów operacyjnych („uczeń potrafi to a to") w spersonalizowane i oferowanie ich uczniom (stąd symbol „O").

*    Strategia D. Jej stosowanie wymaga spełnienia szeregu warunków wstępnych, takich jak:

—    pobudzanie jednostkowych doświadczeń uczniów w określonej dziedzinie,

—    uprawomocnienie „głosów własnych" uczniów,

—    dialog edukacyjny,

—    merytoryczne przygotowanie się uczniów do teoretyzacji w dialogu,

—    oraz teoretyzacja w dialogu.

Spełnianie tych warunków odracza moment dwupodmioto-wego (stąd symbol strategii D) ustalania celów zajęcia.

*    Strategia E. Dochodzenie do spersonalizowanych celów kształcenia, przy zastosowaniu tej strategii, wymaga również spełnienia określonych warunków wstępnych, takich jak:

—    eksponowanie opisu egzystencjalnej sytuacji problemowej (symbol strategii od egzystencjalnych potrzeb uczniów),

—    dialog sytuacyjno-problemowy („głosy własne" uczniów)

—    oraz teoretyzacja w dialogu.

Spełnienie tych warunków otwiera emocjonalno-intelektual-ną podstawę uzewnętrzniania przez uczniów ich potrzeb edukacyjnych w dziedzinie poznawczej, emocjonalnej i psychomotorycznej. Potrzeby te są równoznaczne ze szczegółowymi celami kształcenia.

Strategie uzewnętrzniania spersonalizowanych celów kształcenia wywierają bezpośredni wpływ na budowę i przebieg określonego zajęcia dydaktycznego, w którym występują nowe jego ogniwa, takie jak:

—    wizja zajęcia,

—    oferowanie spersonalizowanych celów kształcenia,

—    pobudzanie jednostkowych doświadczeń uczniów w danej dziedzinie,

—    /,głosy własne" uczniów,

—    dialog edukacyjny,

—    teoretyzacja w dialogu,

—    eksponowanie egzystencjalnej sytuacji problemowej,

—    działania ukierunkowane celami kształcenia.

Treści kształcenia. Ogół treści kształcenia podlega maksymalnemu powiązaniu z doświadczeniami oraz egzystencjalnymi i edukacyjnymi potrzebami uczniów, obejmując nie tylko to, co było, jest i będzie, ale i także to, co jest możliwe, chciane i prawdopodobne.

Zasady kształcenia. Oprócz klasycznych zasad nauczania, uwzględnia się ogólne normy uczenia się i motywowania oraz specyficzne zasady wynikające bezpośrednio z koncepcji kształcenia wyzwalającego.

Metody kształcenia. Ogranicza się metody podające na rzecz metod eksponujących, pracy badawczej, dialogu edukacyjnego i działań praktycznych uczniów. Metody pracy proponują sami uczniowie lub oferuje im nauczyciel. Obowiązuje wielość i różnorodność ofert.

Środki dydaktyczne. Aby środki aktywizowały ucznia, musi on mieć do nich swobodny dostęp, możliwość wyboru, korzystania z nich tak długo, jak długo podtrzymują jego zainteresowanie.

Organizacyjne formy pracy. Uczniowie sami decydują, w jakiej formie organizacyjnej chcą wykonywać określone zadania. Dopuszcza się możliwość wykonywania zadań w zróżnicowanych formach organizacyjnych.