74
Część I. Podstawy zarządzania strategicznego
Ważnymi elementami zarządzania strategicznego w procesie formułowania strategii oraz jej wdrożenia i kontroli są: wizja strategiczna, zamierzenie strategiczne oraz misja danego przedsiębiorstwa. Wizja strategiczna przedsiębiorstwa oznacza wyobrażenia o przyszłości firmy, określone przez pożądaną przyszłą pozycję i rolę w otoczeniu oraz ogólnie określoną przyszłą domenę działania i model organizacji. Wizja strategiczna przedsiębiorstwa stanowi wyobrażenie o celach i kierunkach rozwoju firmy, przedstawionych jako określony pożądany stan, zawierający ambitne cele, marzenia i dążenia właścicieli i zarządu przedsiębiorstwa. Wizja strategiczna jest intelektualną koncepcją rozwoju firmy, na ogół wykreowaną przez lidera organizacji; oznacza szeroką koncepcję, pożądany obraz przyszłości organizacji i jej miejsca w otoczeniu1. Wizja strategiczna to modelowa koncepcja przyszłej organizacji, jej funkcjonowanie i pożądany rozwój, określona przez aspiracje i twórczą wyobraźnię właściciela firmy (także kierownictwa i pracowników organizacji)2. Jako immanentną cechę strategicznej wizji przedsiębiorstwa podkreśla się jej twórczy, wizjonerski charakter, zazwyczaj indywidualnie wykreowany.
Pojęciem bliskoznacznym do wizji przedsiębiorstwa jest zamierzenie strategiczne (strategie intent). Zamierzenie (zamysł) strategiczne określane jest jako mobilizujące całą firmę marzenie, zawierające duży ładunek uczuciowy, stanowiący źródło emocjonalnej i intelektualnej energii pracowników firmy3. W większości przedsiębiorstw pracownicy nie mają poczucia wspólnego celu, nie czują się odpowiedzialni za konkurencyjność przedsiębiorstwa. Określenie zamierzenia strategicznego ukierunkowuje wysiłki wszystkich pracowników, odkrywa nowe obszary działania, formułuje nowe wyzwania. Bez marzeń firma skazana jest na przeciętność4. Ambitnych celów i marzeń określonych w zamierzeniu strategicznym nie da się zrealizować, bazując na istniejących obecnie zasobach i umiejętnościach. Głównym celem sformułowania zamierzenia strategicznego jest pokazanie niedopasowania między istniejącymi w firmie zasobami i umiejętnościami a aspiracjami oraz nowymi domenami działania. Sformułowanie zamierzenia strategicznego stanowi więc wyraz określonej koncepcji zarządzania strategicznego, zrywającej z tradycyjnym ujęciem strategii jako dopasowania między istniejącymi silnymi i słabymi stronami firmy a pojawiającymi się możliwościami5. Określenie zamierzenia strategicznego oraz misji firmy uświadamia istnienie luki strategicznej, czyli różnicy między pozycją pożądaną a pozycją, którą przedsiębiorstwo osiągnęłoby, nie wprowadzając zmian w zasobach, umiejętnościach i strategii.
Pojęcia wizji i zami rreści i roli w zarządzań mratcgicznym misja ptu kojarzona jest przede ws Hzja (i zamierzenie stral rrzyszłą pozycją firmy J ; rsyć odległej (zwykle a :: i bliskiej przyszłości. 3 zamierzenia strategiem łujący. Misja firmy jest ■ zgodnie z istotą misji rei realizowane przez prze*
: prowadzonym bizne-ei tworzenia lokalnej infraj redukcja bezrobocia, prz W literaturze misja ą zzenę działania, cele i aD mreśla, jaki jest obeemk Hollanda, misja odr -Ą __ktv, rynki oraz wic cza : Jones - jako uzasadr.mr mecia misji podkreślają j my. który odróżnia ją :-djj zakres jej działania. Oku ::w oraz rynki, które pra * jakiej dziedzinie przeis s:r.ieją koncepcje misj: -i 7e filozofii i zasadacr. zń firmy, jeszcze inne prze3s W praktyce, tak j aa ł różnie definiowane. W _ e się osobno. Na prz;. k Corporation została me na świecie uznav.mą .'torów i społeczeństwa
Zob. między innymi B Besm.ess Press. London
A. Thompson. .Asm. mm: 1984. s. 21.
' L. Rue. P. Holland. 5: - Ch. Hill. G. Johnem 5 M. Bell. J. Vincze. Sh & -1: [za:] A. Stabryła. Zcms
T. Gołębiowski, Zarządzanie strategiczne. Planowanie i kontrola, Diffin, Warszawa 2001, s. 361.
A. Stabryła, Zaiządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsza-wa-Kraków 2000, s. 48.
G. Hamei, C. Prahalad, Strategie Intent, „Harvard Business Review”, maj-czerwiec 1989.
K. Oblój, Strategia organizacji, PWE, Warszawa 1999, s. 239.
G. Hamei, C. Prahalad, Pizewaga konkurencyjna jutra, Business Press, Warszawa 1999, s. 107.