Skan75

80 VI. Prace redakcyjne

2. Niektóre wymagania dotyczące pisowni

Na poprawność redakcyjną tekstu, poza wymaganiami o charakterze estetycznym czy technicznym, składa się także poszanowanie pewnych przyjętych reguł, dotyczących na przykład pisowni dat, n.azwisk, skrótów. Nie tylko powinny one być jednolicie stosowane, ale także powinny uwzględniać zwyczaje ogólnie przyjęte przy redagowaniu i adjustacji prac naukowych.

Spośród kilku możliwych sposobów zapisywania daty najwygodniejsze jest zapewne posługiwanie się cyfrą rzymską na oznaczenie miesiąca. Stosując tę zasadę, nigdy nie oddzielamy kropką dnia, miesiąca i roku. Na ogół też nie kończymy pisowni daty słówkiem „rok” lub jego skrótem tak jak w następujących przykładzie: „postulaty Komitetu Strajkowego z 25 VIII1980 obejmowały...” albo „postulaty Komitetu Strajkowego z dnia 25 VIII1980 obejmowały...”. Można nazwę miesiąca podawać słownie, ale wtedy lepiej jest zrezygnować ze słówka „dnia”. Zupełnie nie do przyjęcia jest pisanie daty w sposób znany z pism urzędowych, np. 1980.08.25.

Kiedy wskazanie daty ograniczamy tylko do podania roku, wówczas powinniśmy skorzystać ze skrótu „r.”, a kiedy podajemy jeszcze miesiąc bez dnia, to pisownia tego pierwszego powinna być słowna, np. „w lipcu 1980 r. miały miejsce...”. Nieco analogii występuje przy wskazywaniu stulecia, np. „już w XIX w. ...” albo „w latach czterdziestych XIX w.”. Ten ostatni zwrot bywa zastępowany skrótem, np. „w latach 40. XIX w.” (koniecznie z kropką po 40).

Wątpliwości w pisowni dat może być dużo więcej, ale pamiętajmy, że raz przyjęte zasady powinny być stosowane konsekwentnie lub odpowiednio w całej pracy. Oczywiście dotyczy to także wszystkich innych sytuacji, w tym pisowni nazwisk, które powinny być podawane razem z inicjałami imion. Najlepiej będzie, jeśli przy pierwszym wskazaniu nazwiska podamy imię w pełnym brzmieniu, a później już tylko jego inicjały. Oczywiście najpierw piszemy imię, a potem nazwisko, ledynym miejscem, gdzie porządek jest odwrotny, to wykaz bibliograficzny na końcu naszej pracy.

Najwięcej kłopotów przysparza jednak pisownia różnego rodzaju skrótów. Inaczej i innymi skrótami posługujemy się w przypisach i notach bibliograficznych, innymi w tekście głównym. Są skróty ogólnego stosowania i szczególnego znaczenia w danej gałęzi wiedzy. Niektóre są powszechnie znane, inne trzeba specjalnie objaśniać. Jedne są skrótami jeżyka polskiego, inne pochodzą z łaciny.

Wiemy już, że w pracy dyplomowej może pojawić się specjalny załącznik o nazwie Wykaz skrótów. Czy w każdej pracy? Czy umieszczamy lam wszystkie skróty, jakimi się posługujemy? Poza dyskusją powinno być, iż nie objaśniamy skrótów powszechnie znanych, takich jak: tj. (to jest), tzn. (to znaczy), m.in. (między innymi), np. (na przykład). Dotyczy to także skrótów oznaczających jednostki miary lub odnoszących się do tytułów stawianych przy nazwiskach. Z oczywistych powodów nie powinniśmy objaśniać skrótów wykorzystywanych przy redagowaniu prac naukowych, takich jak: ibid. lub ib. (tamże), op. cit. (cytowane dzieło), et at. (i inni), v. (zobacz), vol. (wolumin), s. (strona), por. (porównaj), b.r. (brak roku wydania).

Wynika z powyższego, że do specjalnych wykazów kwalifikują się głównie skróty, których zrozumienie może sprawiać pewne kłopoty zwyczajnemu czytelnikowi. Mogą to być skróty szczególnie charakterystyczne i często używane w danej dziedzinie wiedzy lub też przyjęte przez autora pracy dla uniknięcia częstego powtarzania ciągle tych samych terminów czy nazw. Dla tych celów stosunkowo często posługujemy się skrótami nazw organów państwowych, tytułów czasopism, tytułów ustaw i innych aktów prawnych, np. KRRiT (Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji), PiP („Państwo i Prawo”), k.p.k. (kodeks postępowania karnego).

Oczywiście nie będziemy tworzyć specjalnego wykazu dla zaledwie kilku skrótów. Wtedy wystarczy, że objaśnimy przyjęty skrót przy pierwszej wzmiance o danym organie państwa czy danej ustawie. Na przykład: „Ustawa o wykonywaniu mandatu posła i senatora (dalej u.w.m.) została uchwalona...”.

Przy posługiwaniu się skrótami powinniśmy zachować szacunek dla przyjętych w języku polskim reguł ortografii. Te jednak są złożone i dlatego zdarza się, że nie zwracamy uwagi nawet na wyraźne od nich odstępstwa. To skomplikowanie materii może dodatkowo przemawiać za umieszczeniem w pracy specjalnego wykazu skrótów.

Problemy związane ze skrótami mają jednak nie tylko swój wymiar ortograficzny, ale i stylistyczny. Na przykład, nie powinno się rozpoczynać zdania skrótem, nie powinno się umieszczać dwóch skrótów obok